در موارد تسلیم به رأی شدن محکوم علیه و یا حصول رضایت شاکی خصوصی با توجه به سیاق ماده 442 قانون آیین دادرسی کیفری که امری بوده؛ اما در ماده 483 قانون مزبور با عبارت «... در صورت اقتضاء ...» اختیاری به نظر می رسد اعلام فرمایید که اعمال تخفیفات مزبور اختیاری است یا تکلیفی؟
نظریه مشورتی اداره کل حقوقی قوه قضاییه :
1- مستنبط از قسمت اخیر ماده 483 قانون آیین دادرسی کیفری مصوب 1392 مبنی بر این که ... دادگاه در صورت اقتضاء مجازات را در حدود قانون تخفیف می دهد ...» این است که تخفیف یا تبدیل مجازات موضوع ماده یاد شده به اختیار دادگاه بوده و در صورت اقتضاء می تواند نسبت به تخفیف یا تبدیل مجازات اقدام کند و منظور از عبارت در صورت اقتضاء آن است که حسب مورد محکوم علیه استحقاق تخفیف یا تبدیل مجازات را داشته باشد 2- اولاً از یک طرف عبارت ... به موضوع رسیدگی و تا یک چهارم مجازات تعیین شده را کسر می کند مذکور در ماده 442 قانون یاد شده ظهور در تکلیف قاضی در کسر مجازات تعیین شده تا یک چهارم دارد. ثانیاً سقوط حق یک مرحله از دادرسی از متهم با تکلیف قاضی در اعمال تخفیف موضوع این ماده ملازمه دارد؛ به عبارت دیگر برخورداری از تخفیف در مجازات در صورت تحقق شرایط مذکور در ماده 442 قانون یاد شده برای محکوم علیه حقی قانونی است و موجب قانونی جهت محرومیت وی از تخفیف وجود ندارد. ثالثاً، تفسیر قوانین جزایی به نفع متهم در موضع شک که تضمین کننده حقوق وی در آیین دادرسی کیفری است حکایت از آن دارد که در فرض سؤال اعمال تخفیف موضوع ماده برای دادگاه اجباری است نه اختیاری.