اَمارات

دليل در اصطلاح منطق و اصول دو معناي نسبتاً متفاوت دارد. در منطق دليل مترادف است با برهان و قياس و منظور از آن مجموع چند قضيه است كه از تأليف آن‌ها مجهول، معلوم گردد مانند اين كه مي‌گويند عالم متغير است و هر متغيري حادث است. پس عالم حادث است.

در اصول، دليل اعم از آن است كه در منطق مصطلح است زيرا هر چيزي كه بتواند ما را به مجهولي برساند و مجهولي را بر ما معلوم كند، دليل گويند اعم از اين كه قياسي باشد مؤلف و مركب از چند قضيه يا قضية واحدي باشد و به همين لحاظ حكم عقلي، قرآن، قياس و اجماع را دليل گويند. در حالي كه ممكن است سه مورد اخير قضاياي مؤلف نباشند، چنانكه جملة «اقيموا الصلوة» دليل نماز است و جمله‌اي است مفرد نه مركب.

اين معناي عام و وسيع دليل است و بدين معناست كه شامل اماره، اصل و دليل به معناي اخص هم مي‌شود.