عموم به معناي شمول و فرا گرفتن است و از اين جهت همة صغيه‌هاي عموم يكسانند. ولي احكامي كه بر موضوعات عام وارد مي‌شود هميشه و همه جا يكسان نبوده بلكه متفاوتند و از اين جهت به اعتبار حكمي كه به عام تعلق مي‌گيرد براي آن اقسامي شمرده‌اند: عام افرادي يا استغراقي، عام مجموعي و عام بدلي.

عام اَفرادي:

عام اَفرادي و يا استغراقي آن است كه حكمي كه به آن تعلق گرفته به هر يك از افرادش مستقلاً تعلق گيرد و در حقيقت به شمار افراد آن، حكم وجود دارد. مثلاً مادة 5 ق. مدني كه مي‌گويد: «كليه سكنة ايران ... مطيع ... قوانين ايران خواهند بود ...» ظاهراً يك حكم «مطيع قوانين ايران بودن» براي كلية سكنه است ولي در واقع به تعداد افرادي كه در ايران سكونت دارند اعم از تبعة ايران يا بيگانه در اين ماده حكم «اطاعت از قوانين ايران» داده شده است.

نكته: در عام افرادي و استغراقي حكم به هر يك از افراد مستقلاً تعلق گرفته است. پس به تعداد افراد، حكم وجود دارد و چون هر فردي ممكن است به آن حكم عمل نموده و به اصطلاح امتثال نمايد، يا برعكس، با آن مخالف كند. از اين روي به تعداد افراد امتثال و مخالفت وجود خواهد داشت. مثلاً اگر بگويند «همة دانشجويان فوق ليسانس حقوق خصوصي بايد بروند در مركز زبان‌هاي خارجي آموزش زبان ببينند» و فرض كنيم تعداد آن‌ها ده نفر باشند چون اين عام افرادي است لذا ده حكم وجود دارد و به همين تعداد امتثال يا مخالفت وجود خواهد داشت.

عام مجموعي:

هر گاه تعلّق حكم به عام به نحوي باشد كه حكم براي همة افراد عام با هم و مجموعاً باشد به طوري كه فقط يك حكم وجود داشته نه چندين حكم، آن را عام مجموعي نامند. مثلاً هر گاه در قرارداد صلحي پيش‌بيني شده باشد كه طرفين تعهد مي‌كنند كه همة اسيران جنگي را مبادله نموده و تمام اراضي اشغالي را تخليه نمايند. در اين صورت مبادلة همة اسيران يك تعهد است و اگر عده‌اي از آن‌ها را مبادله نمايند تعهد انجام نشده است. همين طور در جملة دوم «تخلية تمام اراضي» يك تعهد است و اگر قسمتي از آن را تخليه نمايند تعهد اجرا نگرديده است.

مثال حقوقي ماده 1024 ق.مدني: «اگر اشخاص متعدد در يك حادثه تلف شوند، فرض بر اين مي‌شود كه همة آن‌ها در آنِ واحد مرده‌اند».

نكته: در عام مجموعي يك حكم براي مجموع افراد عام وجود دارد. بنابراين يك امتثال بيش‌تر نخواهيم داشت ولي مخالفت با آن حكم امكان دارد به تعداد افراد باشد. مثلاً هر گاه ادارة تربيت بدني دستور دهد: تيم فوتبال دانشگاه بايد در مراسم جشن آغاز تحصيلي يك مسابقه برگزار نمايد، اين يك حكم است كه بر يك هيأت (تيم فوتبال) وارد شده و بايد همة آن‌ها باشند تا امتثال حكم شده باشد و اگر چند تاي آن‌ها حاضر نشوند، مسابقه انجام نخواهد گرفت و موجب مخالفت خواهد بود.

عام بدلي:

هر گاه حكمي به موضوع عامي تعلق گيرد ولي به نحوي باشد كه منظور، يك فرد غيرمعين از همة افراد عام باشد نه همه و نه مجموع آن‌ها، اين را عام بدلي گويند. مثلاً هر گاه بگويند مخارج پدري كه فقير باشد بر عهدة هر يك از فرزندان اوست، اين عام بدلي است زيرا منظور يكايك يا مجموع آن‌ها نيست بلكه فردي از افراد به طور غيرمعين، منظور است.

نكته: در عام بدلي يك حكم براي افراد عام وجود دارد كه اگر هيچ يك انجام ندهند، مخالفت با حكم صدق مي‌كند پس فقط يك مخالف وجود دارد در حالي كه هر كدام از افراد آن را انجام دهند امتثال حاصل شده است. مثلاً هر گاه بگويند: مأموران نجات غريق مسئوول حفظ جان شناگران هستند، اگر شناگري در حال غرق شدن باشد از پنج نفر مسئوول نجات غريق مثلاً هيچ يك اقدام به نجات او نكند، مخالفت با حكم صدق نموده همه مسئوولند ولي اگر يكي از آن‌ها او را نجات دهد امتثال حاصل شده و تكليف از عهدة ديگران ساقط است.