یادداشت نوبت (۴۲) : بررسی عوامل عدم موفقیت داوطلبان آزمون وکالت ۹۴

به نام خدا


 

pdf


آزمون وکالت ۹۴ روز جمعه ۶ آذر باحضور حدود ۶۲ هزار نفر از داوطلبان در۲۳ کانون وکلای مستقل کشور برگزار گردید و نتایج آن نیز احتمالاً در تاریخ ۷ دی ماه اعلام خواهدشد تاسرنوشت ۲۲۱۳ ظرفیت قبولی دراین آزمون مشخص گردد.

ازهمین حالا مشخص است که حدود ۶۰ هزار نفر از شرکت کنندگان دراین آزمون پذیرفته نخواهندشد و مهمترین علت آن نیز "ظرفیت محدود پذیرش" می باشد لیکن دراین یادداشت تلاش داریم، مجموعه عوامل عدم موفقیت و ناکامی داوطلبان را از زوایای گوناگون بررسی نماییم:

اول) عوامل غیرارادی(غیراختیاری)

به طورقطع، عوامل ذیل الذکر خارج از توان و اختیار داوطلبان است و به نوعی بخشی ازعدم موفقیت آنها را به طور منطقی توجیه می نماید:

۱- آمار بالای متقاضیان

با توجه به توسعه ی کمی دانشگاهها و مراکز آموزش عالی کشور درسالهای اخیرشاهد روند افزایش تدریجی فارغ التحصیلان حقوق قضایی و فقه و مبانی حقوق اسلامی هستیم که همین امر منجر به افزایش آمار متقاضیان ورود به مشاغل حقوقی از جمله حرفه ی وکالت شده است.

۲- موانع استخدام و اشتغال

درچند سال اخیر، تقریباً وضعیت استخدام دولتی و اشتغال درکشور، متوقف یا کُند شده است و فارغ التحصیلان حقوقی عملاً شانس بسیارکمی در ورود به خدمات کشوری و دولتی دارند.

۳- امکانات محدود و نامتوازن علمی و دانشگاهی

علیرغم توسعه ی کمی و ساختاری و افزایش دانشگاهها، مؤسسات و مراکز آموزش عالی کشور باید منصفانه بپذیریم که این توسعه ازنظر کیفی، متوازن و عادلانه نمی باشد. البته در اینجا بدنبال "چرایی موضوع" نیستیم و شاید این نابرابری کیفی دلایل دیگری داشته باشد لیکن نتیجه ی آن، سطح کیفی ضعیف آموزش در بخشی از نقاط کشور و در نتیجه دانش و سواد پایین فارغ التحصیلان آن دانشگاهها است. میانگین نمره ی شرکت کنندگان در آزمون های حقوقی، مُثبت این ادعاست.

۴- مشکلات زیرساختی (فنی - مخابراتی)

مجموعه فعالیت های مجازی(اینترنتی) می تواند به نوعی رافع نواقص و کاستی های موجود در بند(۳) باشد لیکن بدلیل کامل نبودن بسترهای مناسب مخابراتی و سرعت نسبتاً پایین اینترنت در برخی از نقاط کشور عملاً خدمت رسانی به گروهی از داوطلبان از این طریق به سختی انجام می گیرد و درنتیجه امکان دسترسی به خدمات آموزشی فوق برنامه (آزاد) برای همه ی داوطلبان به راحتی امکانپذیر نمی باشد.

۵- ضعف و ناتوانی مالی و اقتصادی

دریک آزمون متحد و هم شکل، شرط انصاف و عدالت، توانایی و برابری امکانات است که علاوه بر عوامل فوق الذکر، توانایی مالی و اقتصادی داوطلبان بسیارمهم است. متأسفانه بخشی از داوطلبان به دلایل پایین بودن توان و قدرت مالی و اقتصادی عملاً از برخورداری ودریافت کامل بسیاری از امکانات( کلاس، آزمون، کتاب و ...) محروم هستند و همین محرومیت به نحو آشکاری آنها را دریک رقابت نابرابر و ناعادلانه قرار خواهد داد و احتمال عدم موفقیت این گروه از داوطلبان نسبت به سایرین بیشتربه نظرمی رسد.

۶- برگزاری نامناسب آزمون

علیرغم تمام زحمات مدیران و مسؤولان اتحادیه، ممکن است دربرخی کانون ها و حوزه های برگزاری آزمون مشکلات و اتفاقات غیرمنتظره ای رخ بدهد مثل عدم مدیریت صحیح جلسه ی آزمون، کاهش یا افزایش ساعات آزمون، برخی ایرادات در طرح سوالات و ... که درنتیجه باعث تضییع حقوق داوطلبان و عدم نتیجه گیری مطلوب آنها می شود.

دوم) عوامل ارادی(اختیاری)

صرفنظر ازعوامل غیرارادی که از اختیار داوطلبان خارج است و البته مهم و قابل توجه هم می باشد، عوامل ذیل الذکر نقش بسیارزیادی در عدم موفقیت داوطلبان دارد که به طور خلاصه آنها را بررسی می کنیم:

۱- عدم هدف گذاری

گروهی از داوطلبان، هنوز به نتیجه ی قطعی در خصوص آینده ی شغلی وحرفه ای خود نرسیده اند و درنتیجه نمی توانند برای خود یک هدف معین و مشخصی تعیین کنند و همین امر، منجر به سردرگمی آنها و عدم انتخاب یا تصمیم گیری صحیح می شود.

۲- فقدان برنامه ی جامع

گاهی اوقات داوطلبان، دارای هدف هستند لیکن برنامه ی مناسبی درمسیرتحقق آن ندارند. این فقدان برنامه می تواند به دو شکل ظاهر گردد:

الف. داوطلبان برنامه دارند لیکن برنامه ی مطالعاتی آنها متناسب با وضعیت شخصی، خانوادگی و شغلی آنهانیست.

ب. داوطلبان برنامه دارند لیکن برنامه ی مطالعاتی آنها متناسب با هدف حرفه ای آنها نیست.

۳- کمبود امکانات آموزشی و منابع مطالعاتی مناسب

ممکن است برخی داوطلبان مشکلات مالی و اقتصادی و ... نداشته باشند لیکن در انتخاب امکانات آموزشی و منابع مطالعاتی خود دچار خطا یا اشتباه شوند.

الف. امکانات آموزشی

داوطلب در کلاس های آمادگی آزمون ثبت نام می کند لیکن به جای ثبت نام درسی که بدان نیازمنداست، به دلیل نامعلومی درس دیگری را ثبت نام می کند.

ب. منابع مطالعاتی

داوطلب بدون درنظرگرفتن وضعیت علمی خود، ازمنابعی استفاده می کند که خیلی برای او مفید نیست. مثلاً با توان علمی کم به سراغ دوره ی سه جلدی پیشرفته آیین دادرسی مدنی دکتر عبدالله شمس می رود که پس از مطالعه چندصفحه و عدم امکان استفاده ی مطلوب، از مطالعه ی آن کتاب به کلی منصرف می گردد.

۴- کمبود ساعات مطالعاتی

برای قبولی در آزمون وکالت حدود ۱۵۰۰ – ۱۴۰۰ ساعت مطالعه ی مفید و هدفمند لازم است که اغلب داوطلبان در اجرای این وظیفه دچارمشکل هستند و در نتیجه هیچ گاه به کیفیت مطالعاتی مطلوب و متناسب با آزمون وکالت نمی رسند.

۵- عدم استمرار و انسجام در مطالعه

مشکل اصلی برخی از داوطلبان، پراکنده خوانی آنهاست و معمولاً نمی توانند یک برنامه ی مطالعاتی مستمر و منسجمی را برای خود تعریف و اجراء نمایند. همین عدم استمرار و پراکنده خوانی، کیفیت و توان یادگیری آنها را کاهش می دهد.

۶- فقدان تمرکز کافی

برای افزایش کیفیت و توان یادگیری، "تمرکز" نقش اصلی و اساسی را دارد. حضور در بهترین مؤسسات یا داشتن بهترین کتب و جزوات بدون تمرکز، امری عبث و بی فایده است. در واقع "تمرکز" شاهراه موفقیت داوطلبان است و نبود آن، صحت و درستی عمل مطالعه را با مشکل روبرو می نماید.

۷- عدم نظم و انضباط

"نظم" و "انضباط" در هرکاری، ضامن موفقیت است وفقدان آن، خطری جدی است. این ویژگی باید درتمام دوران مطالعاتی، حاضر و بالفعل باشد. اصولاً افراد منظم و منضبط در دستیابی به موفقیت، شانس بیشتری نسبت به دیگران دارند.

۸- نافرمانی و عدم وفاداری

بخش قابل توجهی از داوطلبان در اجرای برنامه های مطالعاتی به تدریج دچارمشکل شده و مسیر خود را تغییر می دهند. در واقع همین تغییر مسیر و دور شدن از هدف و برنامه ی مطالعاتی، آنها را از کسب نتیجه ی دلخواه محروم می سازد.

۹- سعی و تلاش محدود

دریک رقابت سخت و فشرده، "سعی" و "تلاش" داوطلبان می تواند ضامن موفقیت آنها باشد. به عبارت دیگر اجرای کامل ۱۵۰۰-۱۴۰۰ساعت مطالعه ی مفید و هدفمند، کاری است که فقط از داوطلبان ساعی و پرتلاش برمی آید و بدیهی است درغیراینصورت، سایر رقبا از آنها پیشی خواهندگرفت.

۱۰- وجودترس، اضطراب و عدم اعتماد به نفس

علیرغم سعی و کوشش فراوان، برخی از داوطلبان به دلیل ترس، اضطراب و عدم اعتماد به نفس نمی توانند به کیفیت مطالعاتی و یادگیری مطلوب برسند. بنابراین ضعف روحی و روانی نقش بسیارمهمی در عدم موفقیت داوطلبان دارد.

۱۱- تأثیرپذیری از دیگران

برخی از داوطلبان بنابه دلایل شخصی، خیلی زود تحت تأثیر دوستان و اطرافیان خود قرار می گیرند و به راحتی از مسیر مطالعاتی خود خارج می شوند. یادمان باشد هرفردی دارای شرایط و ویژگی های خاص خود است و اگر الگو پذیری هم صورت می گیرد می بایست درمسیر رشد و پیشرفت باشد نه درجهت خلاف آن.

 

۱۲- عوامل حاشیه ای(غیرحرفه ای)

متأسفانه با تغییر نسل و شرایط امروز جامعه، رفتارهایی مشاهده می شود که هرگز متناسب با روحیه و عملکرد افراد موفق نیست. دراینجا به

چندنمونه ی ساده ی آن اشاره می شود:

الف. دانشجو به جای حضور درکلاس در مسیر سینما، پارک، کافی شاپ و ... قدم می گذارد.

ب.درکلاس درس به جای یادگیری و نکته برداری، حواسش به جلب توجه دیگران است.

ج. در کتابخانه حاضراست لیکن بیشتر با دوستان خود درگیر صحبت و بیان خاطرات و ... می باشند.

د. در هنگام مطالعه به جای تمرکز بر منبع مطالعاتی، حواسش به موبایل، کامپیوتر، تلفن و ... است.

ه. هر اتفاقی که بیرون رخ می دهد، اولین چیزی که فراموش و قربانی می شود "مطالعه و یادگیری" است.

توجه: مثالهای فوق الذکر، نمونه های ساده و پرتکراری است که با اندکی توجه می توان آنها را پیرامون خود یافت که متأسفانه فراوان هم وجود دارد.

۱۳- نداشتن مشاور و راهنمای صالح

امروزه افراد زیادی در امر آموزش خود را صالح و صاحب نظرمی دانند و به هرشکلی در این مسیر ایفای نقش می نمایند و متأسفانه بدلیل عدم تعهد، تخصص و تجربه باعث گمراهی و در نتیجه شکست داوطلبان می گردند. انتخاب یک مشاور و راهنمای خوب، می تواند مسیر موفقیت را سهل و آسان نماید.

۱۴-کمبود همت و اراده

برای قبولی در آزمون وکالت همت و اراده، سرمایه ی ارزشمندی است که می تواند بسیاری از کمبود ها و نواقص احتمالی را مرتفع سازد. داوطلب راسخ وثابت قدم، هیچ گاه از مسیر موفقیت عقب نشینی نمی کند و تمام همت و تلاش خود را صرف اجرای وظایف و تکالیف مطالعاتی خود می نماید.

۱۵- فقدان یا کمبود مهارت تست زنی یا گزینه یابی

درکنار بسیاری از عوامل، "مهارت" در آزمون های چهارگزینه ای(تستی) عامل مهمی است که به دنبال تکرار و آموزش صحیح به دست می آید. در یک رقابت نفسگیر، داوطلب "ماهر" شانس بیشتری نسبت به دیگران برای موفقیت دارد.

۱۶- عدم مدیریت صحیح

اجرای ۱۵۰۰ - ۱۴۰۰ساعت مطالعه ی هدفمند و منسجم، نیازمند"مدیریت صحیح" است که درمراحل ذیل لازم و ضروری است:

الف. مدیریت "منابع و امکانات" که استفاده ی مطلوب از فرصت ها و امکاناتِ موجوداست.

ب. مدیریت "زمان" که یک پروسه ی طولانی و چندماهه را رهبری می کند.

ج. مدیریت "مطالعه" که جدول مطالعاتی را رصدو هدایت می کند.

د. مدیریت "بحران" که اتفاقات و حوادث ناخواسته را کنترل می کند.

ه. مدیریت "ماه پایانی" که ناظر برجمع بندی کامل منابع است.

و. مدیریت "هفته پایانی" که مرور نهایی مطالب را کنترل می کند.

ز. مدیریت "روز پایانی" که ناظر بر حضور حرفه ای داوطلب در روز آزمون وکالت است.

۱۷-عدم انتخاب کانون مناسب

با وجود کانون های وکلای مستقل، انتخاب یکی از آنها با توجه به شاخص های موجود، در موفقیت و قبولی داوطلبان بسیارمهم است و عدم دقت در انتخاب مناسب، نتیجه ای جزشکست و عدم موفقیت نخواهد داشت.

۱۸- ضعف درتحلیل و استدلال

به دلیل همان سیستم یا روش آموزش ناقص دردوران دانشگاه، برخی از داوطلبان، حقوق را فقط به صورت «حفظی یا روخوانی» می آموزند درحالیکه "استنباط و استدلال" جوهره ی ذاتی حقوق است و داوطلبانی که از این توان و قدرت، محروم باشند حتماً در پاسخگویی به بخش قابل توجهی از سوالات ناتوان خواهندبود.

۱۹- ضعف در تندخوانی و قدرت انتقال

درآزمون تستی وکالت، هرسوال باید حداکثر در ۵۰ ثانیه پاسخ داده شود. دراین مدت محدود داوطلب باید:

الف. متن سوال و گزینه ها را بخواند.

ب. منظور و محتوای سوال را دریابد.

ج. گزینه ی مورد نظر را شناسایی کند.

د. پاسخ صحیح را در پاسخبرگ خود واردکند.

تعداد زیادی از داوطلبان درآزمون وکالت، گرفتار کمبودوقت می شوند که نتیجه ی همین عامل می باشد.

۲۰- عدم دقت

ممکن است داوطلبان ازنظرعلمی در شرایط قابل قبولی باشند لیکن به علت بی دقتی یا کم دقتی، درپاسخگویی به برخی از سوالات دچارخطا یا اشتباه شوند. حداقل ۱۰ درصد از پاسخ های داوطلبان به دلیل عدم دقت کافی، یا سهل انگاری غلط از کاردر می آید.

۲۱- خطاها و اشتباهات فردی

برخی از داوطلبان کاملاً از نظر علمی آماده ی شرکت در آزمون و شانس مسلم قبولی نیز هستند لیکن در روز آزمون گرفتار برخی خطاها و اشتباهات فردی می شوند که درنتیجه آزمون خود را خراب می کنند. به عنوان نمونه:

الف. داوطلب از نظر زمان بندی حضور در جلسه دچار خطار شده و دیر به محل آزمون می رسد و علیرغم حضور درجلسه، نمی تواند قوای فکری و ذهنی خود را متمرکز آزمون نماید.

ب. علیرغم پاسخگویی و انتخاب صحیح گزینه، در انتقال پاسخ درست به پاسخبرگ دچار اشتباه می شود. مثلاً به جای پرکردن گزینه ی (۲)،

گزینه ی (۳) را پرمی کند( اشتباه افقی) یا به جای پرکردن گزینه ی(۲) در سوال (۳)، گزینه ی (۲) در سوال (۴) را پرمی کند (اشتباه عمودی).

۲۲- فقدان استراتژی آزمون

هرداوطلب می بایست با توجه به شرایط شخصی و علمی خود، دارای یک استراتژی مناسب در روز آزمون باشد و درصورت فقدان این استراتژی، قطعاً به مشکل خواهدخورد. به عنوان نمونه دریک آزمون متعادل و استاندارد:

الف. برای کسب رتبه ی "عالی" باید به حداقل ۱۷ – ۱۶ سوال، پاسخ خالص صحیح بدهد.

ب. برای کسب رتبه ی "مطلوب" باید به حداقل ۱۵ – ۱۴ سوال پاسخ خالص صحیح بدهد.

ج. برای کسب نمره ی "قبولی" باید به حداقل ۱۳ – ۱۲ سوال، پاسخ خالص صحیح بدهد.

همین تعیین استراتژی، مانع از پاسخگویی بیش از حد او به سوالات احتمالی (شک بین دوگزینه) خواهدشد و درنتیجه آمار پاسخ های غلط و نمرات منفی او به شدت کاهش خواهدیافت.

۲۳- عدم آمادگی وتسلط کافی

برخی از داوطلبان علیرغم تمام زحمات و تلاش هایی که متحمل شده اند بنا به دلایل شخصی، به آن آمادگی مطلوب و لازم برای قبولی در آزمون نمی رسند. در واقع این گروه، به طور بالقوه دارای شانس قبولی هستند لیکن درمقایسه با برخی رقبا، درگام آخر مغلوب می گردند.

۲۴- مسائل و مشکلات خاص

این موارد به طور استثنایی و خاص رخ می دهد لیکن همواره وجود دارد. به عنوان نمونه:

الف. به علت برخی نواقص یا اشتباهات، کارت ورود به جلسه برای داوطلب صادر نمی گردد.

ب.داوطلب بنا به دلایل شخصی، از حضور در جلسه ی آزمون انصراف می دهد.

ج. داوطلب درجلسه ی آزمون حاضر می گردد لیکن بنا به دلایلی از پاسخگویی به سوالات خودداری می کند.

د. به دلیل فشار و استرس روزآزمون، امکان پاسخگویی به سوالات را از دست می دهد.

خاتمه: مطالعه ومرور، هریک از عوامل مذکور دراین یادداشت شاید تلخ و تاریک باشد لیکن باید پذیرفت وجود دارند و عدم بیان آنها به منزله ی عدم وجودشان نیست. مخاطبان این یادداشت درمطالعه و مواجهه با عوامل مذکور، مواضع مختلفی می گیرند:

الف. گروهی لبخند می زنند و به سادگی از کنار آنها رد می شوند و به زندگی عادی خود مشغول می شوند.

ب. گروهی برای لحظاتی تحت تأثیر قرارمی گیرندولی پس از مدتی به راحتی آنها را فراموش می کنند و در آینده نیز باز آنها را مرتکب می شوند.

ج. گروهی اقلیت، درابتدا متأثر می شوند لیکن خیلی زود، عوامل مربوط به خود را شناسایی می کنند و با عبرت گرفتن از آزمون سال ۹۴ و شناخت نقاط ضعف خود، با عزمی جزم، در مسیر موفقیت و پیروزی گام خواهندگذاشت.

توجه: امروز یکشنبه (۲۲ آذرماه) مصادف با اول ربیع الاول، ماه خوبی ها و تولد بهترین انسان و مخلوق خداوند است. به برکت این ماه عزیز می توان با نگاهی مثبت و نگرشی جدید، فردای خود را ساخت. پیشاپیش فرارسیدن سالروز تولد پیامبر خوبی و مهربانی را خدمت عموم مسلمانان تبریک عرض می نماییم.

موفق باشید


محمدفرجی


مدیرمؤسسه فرهنگی طرح نوین اندیشه


۲۲/ ۹/ ۹۴