حق مالکیت، اسباب و انواع آن

حق مالکیت همچنان که گفته شد کاملترین حقِ عینیِ اصلی است و حقی مطلق و انحصاری و دائمی است.

24- بر اساس اصل تسلیط مالک حق هرگونه تصرفی در مال خود دارد مگر در مواردی که قانون استثنا کرده است.

25- اسباب مالکیت: عقود / ارث / حیازت مباحات / وصیت تملیکی / حق شفعه

26- حق اخراج از مالکیت: مالک می‌تواند مال خود را تلف یا به هر نحوی از مالکیت خود خارج نماید. 

27- مالکیت تبعی: مالکیت بر کلیه ثمرات و متعلقات یک مال منقول یا غیرمنقول اعم از طبیعی و مصنوعی.

28- مالکیت محصول: نماء و محصول در ملکیت صاحب حبه یا اصله است پس اگر غاصبی حبه غیر را در زمین غصبی بکارد، محصول مال صاحب حبه می‌باشد. البته وی باید اجرت المثل زمین را از باب استیفاء به مالک زمین بدهد.

29- تصرف به عنوان مالکیت اَماره قانونی مالکیت است (اَماره ید که مبتنی بر غلبه است) و علاوه بر اعیان در منافع و حقوق نیز اعمال می‌شود.

30- تصرف باید مالکانه و مشروع باشد تا اَماره مالکیت باشد.

31- اصل بر تصرف مالکانه و مشروع است. 

32- درصورت اختلاف در ملکیت و وقفیت، اصل ملکیت است.

33- در صورت اختلاف در تصرف کنونی و وقفیت سابق، اصل بر وقفیت است.

34- در صورت اختلاف در تصرف کنونی و تصرف سابق، اصل بر تصرف کنونی است.

35- درصورت اختلاف در تصرف فعلی و مالکیت سابق، دیوان عالی کشور تصرف کنونی را مقدم می‌داند. و دکتر کاتوزیان تصرف را در صورتی اَماره مالکیت می‌دانند که سابقه آن معلوم نباشد.

36- در صورت اختلاف متصرف فعلی و مدعی مالکیت (موضوع ماده 37 قانون مدنی): اختلاف نظر وجود دارد. مشهور معتقدند اگر متصرف اقرار به مالکیت سابق مدعی نماید اَماره تصرفش بی اثر می‌گردد و باید ثابت نماید ملک به ناقل صحیح به وی انتقال یافته است. اما دکتر کاتوزیان معتقدند مالکیت سابق مدعی به هر دلیل که ثابت شود اَماره تصرف را بی اثر می‌نماید.