لوازم

منظور از لوازم در قاعدة «إذن در شيء إذن در لوازم آن است» چيست؟ لوازم جمع لازم است و «لازم» اصطلاحي منطقي است كه در فقه و اصول و حقوق به كار رفته است و براي شناختن صحيح آن و انواع و اقسام آن بايد به اصطلاح منطقيين مراجعه كرد.

در منطق «لازم» را در بحث كليات خمس آورده‌اند. در آنجا از جنس، نوع، فصل، عَرَض خاص و عَرَض عام گفتگو مي‌شود و سپس عَرَض را به دو قسمت تقسيم مي‌كنند: عَرَض لازم و عَرَض مفارق.

عَرَض يا عَرَضي در بحث كليات خمس عبارت از چيزي است كه خارج از ماهيت و ذات اشياء باشد مانند علم و هنر و صنعت كه خارج از ذات و ماهيت فرد انساني است و در اثر آموختن و اكتساب به دست مي‌آيند و به اصطلاح منطقي بر او «عارض مي‌شوند».

عَرَض گاهي، به نحوي است كه در مدت زماني همراه معروض است ولي دوام و هميشگي نداشته و ممكن است از آن جدا شود مانند عوارض گفته شده در مثال پيش و مانند جهيزيه داشتن همسر. اين نوع عرض را در اصطلاح منطق «عرض مفارق»  گويند.

در برابر اصطلاح عرض مفارق، «عرض لازم» به كار مي‌رود كه دوام و هميشگي داشته از معروض لاينفك است مانند سفيدي شير و سياهي ذغال و فكر كردن انسان.