پروفایل داوطلبی
تماس با موسسهمهدی چهرقانی متولد 1378 و دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق خصوصی دانشگاه تهران است که موفق به کسب رتبه 1 دکتری گرایش حقوق نفت و گاز سال 1404 شده است.
گفت‌وگو با این رتبه برتر آزمون دکتری 1404 را در ادامه می‌خوانید.
لطفا خودتان را معرفی کنید و مختصری درباره پیشینه تحصیلی و شغلی‌تان بفرمایید.
اینجانب مهدی چهرقانی هستم. پیش از ورود به رشته حقوق، با رویکردی هدفمند و برنامه‌ریزی منسجم، مسیر تحصیلی و حرفه‌ای خود را طراحی نموده و به لطف خداوند متعال و حمایت خانواده‌ام توانسته‌ام تاکنون که 25 سال سن دارم این مسیر را به نتایج ارزشمندی برسانم. در سال 1397 تحصیلات خود را در مقطع کارشناسی رشته حقوق در دانشگاه تهران (پردیس مرکزی) آغاز کردم و در سال 1401 افتخار آغاز دوره کارشناسی ارشد حقوق خصوصی در دانشگاه تهران (پردیس فارابی) را داشتم. همچنین در سال 1402 در آزمون وکالت پذیرفته شدم و در حال حاضر به‌عنوان کارآموز وکالت کانون وکلای دادگستری مرکز (تهران) فعالیت می‌کنم.
انگیزه‌تان از تحصیل در مقطع دکتری چیست؟ چرا به کارشناسی‌ارشد بسنده نکردید؟
برای پاسخ به این پرسش، بایستی ابتدا به اهداف و انگیزه‌های خود از ادامه تحصیل در مقطع دکتری بپردازم.
علاقه‌ام به تدریس و آموزش، همواره انگیزه اصلی من برای ورود به این مسیر علمی بوده است. نخستین بار، معلم زبان انگلیسی اول دبیرستانم پس از مکثی کوتاه به من گفت:« تو روزی استاد دانشگاه خواهی شد. چرا که توانایی ارائه و تبیین مفاهیم را به شکلی برجسته در تو می‌بینم.» این جمله چراغی در ذهن و قلب من روشن کرد که به مسیر آینده‌ام جهت داد و پیوندی عمیق با رسالت آموزش در من ایجاد کرد. در ادامه با راهنمایی‌های پدرم تصمیم گرفتم علاوه بر فعالیت در حرفه وکالت، تحصیلات عالی خود را به شکلی نظام‌مند ادامه بدهم تا به عضویت در هیأت علمی دانشگاه دست یابم.
با گذر زمان و در سال‌های اخیر نگرش‌ها و اهداف جدیدتری نیز در زندگی‌ام شکل گرفته است. اکنون هدف اصلی من آن است که در مسیر دانش و حرفه‌ام فردی تأثیرگذار باشم؛ به این معنا که به درجه‌ای از علم و توانایی نائل شوم که بتوانم اثری مثبت و ماندگار در مسیر زندگی نسل‌های بعدی داشته باشم. وقتی به بزرگان عرصه حقوق، همچون دکتر کاتوزیان و دکتر شیروی و تأثیری که بر زندگی من و دیگران داشته‌اند می‌اندیشم، از خود می‌پرسم رسالت من چیست و چگونه می‌توانم برای آیندگان فردی مفید باشم.
تحصیل در مقطع دکتری را نه صرفاً به‌عنوان ادامه تحصیلات، بلکه به‌عنوان گام مهمی برای تحقق این اهداف می‌نگرم. این مرحله فرصتی برای تعمیق دانش و کسب توانایی‌های لازم جهت ایجاد تغییرات مثبت و پررنگ در خود و متعاقبا برای کشورم فراهم می‌کند. تحصیلات دکتری نه تنها مکمل اهداف علمی و حرفه‌ای من است، بلکه ابزار و زمینه‌ای است که برای ایفای نقش خود در آینده آن را لازم می‌دانم.
از چه زمان و در چه شرایطی مطالعه را شروع کردید؟
مطالعه منابع آزمون دکتری را بطور جدی از فروردین 1403 آغاز کردم. اما آنچه بیش از همه در مسیر آمادگی من برای این آزمون نقش داشت، تصمیم به گسترش دانش و مهارت‌هایم در گرایش‌های تخصصی مرتبط با حقوق نفت و گاز و حقوق تجارت بین الملل بود. همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردم، مقطع کارشناسی ارشد را در گرایش حقوق خصوصی به پایان رسانده بودم؛ با این حال، برای دستیابی به تسلط علمی لازم جهت شرکت در آزمون دکتری حقوق نفت و گاز و از آن مهم‌تر یادگیری عمیق و اصولی مباحث این حوزه از پایه، شرکت در کلاس‌های تخصصی این گرایش‌ها را ضروری دانستم.
در همین راستا، بلافاصله پس از پایان دوره کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، مسیر تحصیلی خود را متوقف نکردم و حضور مستمر در کلاس‌های تخصصی را آغاز کردم. از نخستین ساعت‌های صبح تا آخرین جلسات حوالی شب، در دانشگاه می‌ماندم و به طور منظم در کلاس‌های ارشد حقوق نفت و گاز، ارشد حقوق تجارت بین‌الملل و حتی دوره‌ی دکتری حقوق نفت و گاز شرکت می‌کردم. این کلاس‌ها فرصتی بودند تا نه‌تنها آمادگی لازم برای آزمون دکتری را کسب کنم، بلکه با یادگیری اصولی و ساختار یافته مباحث از پایه، توانایی به‌کارگیری این دانش در آینده حرفه‌ای خود را تقویت نمایم.
پس از پایان کلاس‌ها و آشنایی کامل با اصول و مفاهیم کلیدی ، مطالعه منابع آزمون را به صورت تمام‌وقت آغاز کردم. مرور مکرر منابع و تسلط بر جزئیات آنها، گامی مؤثر در مسیر آمادگی علمی من بود که با علاقه و انگیزه، توانستم به شکلی عمیق و جامع به این مهم دست یابم.
منابع و شیوه مطالعه‌تان به چه شکل بود؟
دروس اختصاصی آزمون دکتری نفت و گاز را می‌توان به چهار بخش اصلی تقسیم کرد:
1. تعهدات در حقوق مدنی
2. معاملات دولتی
3. حقوق نفت و گاز
4. حقوق تجارت بین‌الملل.
برای “تعهدات در حقوق مدنی” منابع کلیدی شامل کتاب‌های مرتبط با حقوق مدنی 3،6 و 7 از دکتر کاتوزیان ، دکتر شهیدی و همچنین کتاب حقوق قراردادها تألیف دکتر عبدالحسین شیروی هستند که آنها را در مقاطع تحصیلی قبلی مطالعه کرده بودم بنابراین علاوه بر آنها، ماده‌خوانی مواد مرتبط با بخش تعهدات را به همراه مرور خلاصه‌هایی که در دوره کارشناسی تهیه کرده بودم انجام دادم. البته ذکر این نکته مفید است که شیوه‌‌ی من در تهیه خلاصه منحصر به فرد بوده و مبنی بر تهیه خلاصه‌های ویدئویی از مباحث بود. یعنی سال‌ها قبل در دوره‌ی کارشناسی، پس از مطالعه منابع، خلاصه‌نویسی مطالب و مرور چندین‌باره، در مرحله بعد خود را در قامت یک مدرس مقابل دوربین تلفن همراه قرار داده و اقدام به تدریس مفصل موضوعات برای خود کردم. فواید مثبت این شیوه خلاصه برداری مفصل است و موجب خروج از بحث اصلی می‌شود.
برای بخش “معاملات دولتی” مطالعه این بخش شامل بررسی مجموعه‌ای گسترده از قوانین و آیین‌نامه‌ها است. منابع مطالعاتی من عبارت بودند از:
شرایط عمومی پیمان نشریه 4311،
نمونه قرارداد طراحی، تأمین کالا و ساخت (EPC) سال 1403،
آیین‌نامه تضمین معاملات دولتی با آخرین اصلاحات
آیین‌نامه معاملات دولتی (مواد 30 به بعد)،
قانون برگزاری مناقصات مصوب 1383،
آیین‌نامه بند هـ ماده 29 قانون برگزاری مناقصات
آیین‌نامه اجرایی بند الف ماده 26 قانون برگزاری مناقصات
آیین‌نامه اجرایی بند ج ماده 12 قانون برگزاری مناقصات
آیین‌نامه اجرایی نظام مستندسازی و اطلاع‌رسانی مناقصات،
قانون اساسنامه هیأت رسیدگی به شکایات قانون برگزاری مناقصات،
قانون حداکثر استفاده از توان تولیدی و خدماتی کشور و حمایت از کالای ایرانی مصوب 1398،
قانون منع مداخله وزراء و نمایندگان مجلسین و کارمندان در معاملات دولتی و کشوری مصوب 1337،
قانون ممنوعیت اخذ پورسانت در معاملات دولتی مصوب 1372.
برای بخش “حقوق نفت و گاز” ، منبع کلیدی و اصلی کتاب حقوق نفت و گاز تألیف دکتر عبدالحسین شیروی است که چندین‌بار مورد مطالعه قرار گرفت. علاوه بر این، مجموعه‌ای از قوانین و مقررات تکمیلی شامل موارد زیر نیز مطالعه شد:
شرایط عمومی، ساختار و الگوی قراردادهای بالادستی نفت و گاز با آخرین اصلاحات،
قانون اساسنامه شرکت ملی نفت ایران،
قانون وظایف و اختیارات وزارت نفت،
قانون نفت مصوب 1353،
قانون نفت مصوب 1366 با اصلاحات سال 1390،
مواد مرتبط با نفت و گاز در قانون برنامه هفتم توسعه (مواد 14، 15 و 44)،
نحوه نظارت بر انعقاد و اجرای قراردادهای نفتی،
آیین‌نامه تشخیص قراردادهای مهم نفتی و نحوه انعقاد آنها،
قرارداد امتیازی دارسی 1901،
قرارداد امتیازی 1933،
مواد مرتبط با نفت و گاز در قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها (مواد 32، 33، 34 و 42)،
شیوه‌نامه تأمین مالی قراردادهای بالادستی.
برای بخش “حقوق تجارت بین‌الملل” منبع اصلی این بخش کتاب حقوق تجارت بین‌الملل دکتر عبدالحسین شیروی بود که چندین بار مطالعه شد. برای تسلط بیشتر، کتاب داوری تجاری بین المللی ایشان و موارد زیر را نیز بطور مجزا از کتاب مورد بررسی قرار دادم:
اینکوترمز 2020،
مقررات متحدالشکل اعتبار اسنادی (UCP 600)
مقررات متحدالشکل ضمانتنامه‌های عندالمطالبه (URDG 758)
کنوانسیون بیع بین‌المللی کالا،
قانون تشویق و حمایت از سرمایه‌گذاری خارجی مصوب 1380 به همراه آیین‌نامه اجرایی مصوب 1381،
قانون داوری تجاری بین‌المللی مصوب 1376،
کنوانسیون نیویورک.
مقالات مرتبط:
علاوه بر کتاب‌ها، مقالات دکتر عبدالحسین شیروی مرتبط با حقوق نفت و گاز و حقوق تجارت بین‌الملل که در وب‌سایت ایشان منتشر شده‌اند، نیز مورد مطالعه قرار گرفتند.
شیوه برنامه‌ریزی مطالعه:
برنامه‌ریزی مطالعه‌ام به این شکل بود که روزهای زوج را به کتاب حقوق نفت و گاز و روزهای فرد را به کتاب حقوق تجارت بین‌الملل اختصاص دادم. پس از هر دور مطالعه این کتاب‌ها، قوانین، آیین‌نامه‌ها و موارد تکمیلی ذکرشده، به ترتیب مورد مطالعه قرار گرفتند. این سیکل مطالعاتی بارها و بارها تا روز آزمون ادامه یافت. همچنین در ماه‌های پایانی، برای اینکه حتی به کلمه‌ای از کتاب‌ها کم‌توجهی نشده باشد و بر تمام مطالب احاطه داشته باشم، جمله به جمله کتاب‌های حقوق نفت و گاز و حقوق تجارت بین الملل دکتر شیروی را مطالعه و سپس با بیان خود تمام جمله‌ها و فصل‌ها را بر روی کاغذهایی که به دیوارهای اتاقم نصب کرده‌بودم می‌نوشتم که این روش علی‌رغم طاقت‌فرسا بودن، به درک عمیق‌تر مطالب کمک کرد.
منابع عمومی:
برای درس زبان، مهارت‌های زبانی خود را فارغ از آزمون و تست به‌صورت بنیادین تقویت کرده و برای آشنایی با گرامرهای مدنظر آزمون، کتاب Fast Grammar تألیف مهرداد زنگیه‌وندی را مطالعه کردم. برای درس استعداد تحصیلی نیز صرفاً بخش‌های منطقی و درک مطلب کتاب هادی مسیح‌خواه را مطالعه کردم و وقت بیشتری صرف آن نکردم.
در پایان، باید یادآور شوم که این منابع و شیوه مطالعاتی براساس اهداف من تنظیم شده‌اند. داوطلبان عزیز می‌توانند با توجه به اهداف و درصدهای مدنظر خود، اولویت‌بندی مناسب‌تری برای منابع داشته باشند و حجم مطالعات خود را کاهش و تنظیم کنند.
بیشتر روی چه منابعی سرمایه‌گذاری کردید؟
همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردم، مهم‌ترین منابعی که بیشترین زمان و توجه خود را به آنها اختصاص دادم، کتاب‌های حقوق تجارت بین‌الملل و حقوق نفت و گاز تألیف دکتر عبدالحسین شیروی بودند. این دو منبع، به دلیل جامعیت، دقت و ارتباط مستقیم با مباحث آزمون، محور اصلی مطالعات من قرار گرفتند و مطالعه آنها را چندین‌بار انجام دادم. توصیه می‌کنم داوطلبانی که با محدودیت زمانی مواجه هستند، اولویت خود را به مطالعه این منابع کلیدی اختصاص دهند.
با این حال، شیوه مطالعاتی من فراتر از تمرکز بر منابع اصلی بود. آزمون دکتری را به‌عنوان فرصتی برای احاطه علمی بر موضوعات مرتبط در آینده در نظر گرفتم و تلاش کردم هر منبع، قانون، آیین‌نامه و مقررات مرتبط را با دقت بررسی کنم تا دانش خود را در این حوزه‌ها به سطح بالاتری برسانم.
یکی از اصول مطالعاتی‌ام این بود که همیشه یک قدم از طراح آزمون جلوتر باشم. به‌عنوان مثال، با وجود اینکه قوانین جدید نظیر مواد قانون تأمین مالی تولید و زیرساخت‌ها یا شیوه‌نامه تأمین مالی قراردادهای بالادستی به دلیل اخیرالتصویب بودن احتمالاً مورد توجه طراحان نبودند، آنها را نیز مطالعه کردم تا از هرگونه غافلگیری احتمالی جلوگیری کنم. همچنین با پیگیری مداوم تغییرات و اصلاحات قوانین و آیین‌نامه‌ها، تلاش داشتم که اطلاعاتم به‌روز باشد و از آخرین جزئیات قانونی و اجرایی مطلع باشم.
سطح سؤالات آزمون امسال را چطور ارزیابی می‌کنید؟
در سال‌های اخیر، کاهش تعداد سوالات بخش اختصاصی آزمون دکتری موجب افزایش قابل توجه کیفیت و عمق سوالات شده است، به‌گونه‌ای که پاسخگویی به آنها نیازمند مطالعه‌ای دقیق‌تر و تسلط عمیق‌تری بر مباحث است. به طور خاص، سوالات آزمون امسال در بخش‌هایی همچون مباحث مرتبط با قراردادهای نفتی از عمق و دقت بالایی برخوردار بودند. به‌عنوان مثال، سوالاتی که به بررسی تفاوت‌ها و ماهیت انواع قراردادهای بالادستی نفتی مانند بیع متقابل و IPC می‌پرداختند، نیازمند درک کامل و دقیقی از این مفاهیم بودند.
همچنین در بخش معاملات دولتی، برخلاف سال‌های گذشته که تمرکز بیشتری بر مباحث مرتبط با مناقصات وجود داشت، امسال تعداد سوالات مرتبط با مناقصات کاهش یافته و در عوض، مباحث مرتبط با پیمان بیشتر مورد توجه قرار گرفتند.
به طور کلی، سطح سوالات آزمون امسال به‌صورت معناداری بالاتر از سال‌های گذشته بود. به نظر می‌رسد یکی از دلایل این امر کاهش تعداد سوالات بوده که باعث شده سوالات انتخابی از عمق و دشواری بیشتری برخوردار شوند.
برای ادامه تحصیل کدام دانشگاه را انتخاب کردید؟
دانشگاه تهران را خانه خود می‌دانم؛ جایی که مراحل مهمی از مسیر تحصیلی‌ام در آنجا شکل گرفته است. با توجه به این ارتباط و نیز جایگاه علمی بی‌بدیل دانشگاه تهران، به احتمال زیاد این دانشگاه را برای ادامه تحصیل انتخاب خواهم کرد.
البته همچنان در حال بررسی و مشورت هستم و دانشگاه شهید بهشتی نیز به دلیل جایگاه علمی برجسته و تنوع تجربیات جدیدی که می‌تواند فراهم کند، به عنوان گزینه‌ای جدی در نظر دارم.
رزومه‌تان برای مرحله مصاحبه چطور است؟
رزومه تحصیلی خود را مطلوب و مناسب برای مرحله مصاحبه ارزیابی می‌کنم. تاکنون تمرکز اصلی من بر برنامه‌ریزی دقیق و گذراندن سه آزمون مهم شامل کارشناسی ارشد، وکالت و دکتری طی سه سال پیاپی بوده است. این اولویت‌بندی نیازمند تلاش مستمر و مدیریت دقیق زمان بود و موجب شد که تمام انرژی خود را بر یادگیری و تسلط بر مباحث کلیدی بگذارم.
در خصوص فعالیت‌های پژوهشی بر این باور هستم که هر مرحله از مسیر علمی باید در زمان مناسب خود آغاز شود. از این رو، با وجود اینکه موضوعات پژوهشی متنوع و مهمی را در دستور کار داشته‌ام، تصمیم گرفته‌ام که آغاز فعالیت‌های پژوهشی را به مقطع دکتری موکول کنم. مقطع دکتری را فرصتی ارزشمند برای تولید و انتشار مقالات علمی و پژوهش‌های کاربردی می‌دانم.
اعتقاد دارم پژوهش و تولید آثار علمی، موضوعی بسیار پراهمیت و دارای جایگاه ویژه‌ای است که باید با دقت انجام شود. به همین دلیل فعالیت‌های پژوهشی را نباید صرفاً ابزاری برای رزومه‌سازی یا رسیدن به اهداف کوتاه‌مدت دانست. در واقع، این آثار نمایانگر اندیشه و توانایی‌های علمی ما هستند و آیندگان ما را از طریق آنچه نوشته و منتشر کرده‌ایم، قضاوت خواهند کرد. بنابراین چنین فعالیت‌هایی باید با صبر، دقت و برنامه‌ریزی اصولی صورت گیرد تا از کیفیت و اثربخشی لازم برخوردار باشند.
علاوه بر این، پایان‌نامه‌ای که تاکنون نوشته‌ام، بسیار پربار و به‌روز بوده است. این پایان‌نامه با توجه به عمق و گستردگی موضوعات مطرح‌شده در آن قابلیت استخراج چندین مقاله علمی را دارد و می‌تواند به‌عنوان نقطه شروعی برای فعالیت‌های پژوهشی آینده مورد استفاده قرار گیرد.
توصیه‌تان به داوطلبان آزمون های حقوقی چیست؟
داوطلبان عزیز باید توجه داشته باشند که آزمون دکتری حقوق نفت و گاز آزمونی خاص و پرچالش است. این آزمون علاوه بر حقوق نفت و گاز و حقوق تجارت بین‌الملل، نیازمند احاطه بر مفاهیم حقوق خصوصی، حقوق عمومی و حقوق بین‌الملل است. چنین گستردگی از ماهیت مباحث مرتبط با نفت و گاز و تجارت بین‌الملل نشأت می‌گیرد و نیازمند مطالعه‌ای جامع و عمیق است.
همچنین، باید توجه داشت که حجم منابع و مطالب این آزمون بسیار زیاد و متنوع است. پیشنهاد می‌کنم داوطلبانی که با محدودیت زمانی مواجه هستند، منابع خود را براساس اهداف و زمان‌بندی‌شان با مشورت و برنامه‌ریزی اصولی اولویت‌بندی کنند. افزون بر این، بسیاری از قوانین، آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌ها در این حوزه‌ها مدام در حال تصویب، اصلاح یا ابطال هستند. به‌روز بودن، ویژگی ذاتی این مباحث است و برای موفقیت در آزمون، توجه به این نکته حیاتی است.
اما اگر بخواهم یک توصیه صمیمانه داشته باشم، ارتباط باخداوند و یادگیری زبان انگلیسی است. ارتباط مستمر با خداوند، قدرت، استقامت و شخصیتی قوی‌تر به شما می‌بخشد و در این مسیر دشوار حمایتی معنوی برای شما فراهم می‌کند. یادگیری مستمر زبان انگلیسی نیز جایگاه علمی و حرفه‌ای شما را ارتقا داده و فرصت‌های بیشتری را در اختیار شما قرار می‌دهد.
حرف آخر
این موفقیت را لطف خداوند و حاصل زحمات بی‌وقفه خانواده‌ام می‌دانم. رتبه یک، خانواده‌ام هستند که در طول زندگی از خود گذشتند، خون دل خوردند و با فداکاری مرا در این مسیر همراهی کردند. قدردان آنها هستم و با افتخار دست بوسشانم
همچنین از استاد گرانقدرم جناب دکتر عبدالحسین شیروی که از خرمن علم و اخلاق ایشان بهره‌های بسیاری برده‌ام و دکتر حسنخانلو که مرا در مسیر تحصیلی‌ام یاری کردند، سپاسگزاری می‌کنم.