قياس در لغت در دو معنا به كار رفته: يكي سنجش و اندازهگيري و ديگري مساوات و برابري لكن معناي اول بيشتر شايع است. مقياس به معناي وسيلة اندازهگيري نيز از همين معناست.
معناي اصطلاحي قياس كه در فقه و اصول به كار ميرود به معناي دوم نزديكتر است.
به زبان ساده هر گاه بين دو موضوع شباهتي وجود داشته باشد و حكم يكي از آنها معلوم باشد، مقايسه كردن ديگري را بر آن و اثبات حكم آن را براي اين، قياس گويند.