حکم واقعی بر دو قسم است:

1.  حکم واقعی اولی 2- حکم واقعی ثانوی

حکم واقعی اولی حکمی است که برای موضوعی آمده بدون اینکه چیزی برموضوع عارض گردد. مانند نماز كه حکم واقعی آن (خود نماز) بدون اینکه چیزی داخلش گردد وجوب است. همین طور است حکم واقعی اولی شرب خمر که حرمت است.

حکم واقعی ثانوی جایی است که یک امری عارض بر موضوعی گردد و در نتیجه حکم واقعی اولی جای خود را به حکم واقعی ثانوی می‏دهد. مانند اينكه حکم واقعی اولی شرب خمر، حرمت می‏‏باشد بدون اينكه چیزی عارض گردد. حال یک نفر از تشنگی درحال مرگ است و برای رفع تشنگی مجبور به نوشیدن شراب می‏شود. در این حالت اضطرار باعث می‏شود که حکم حرمت نوشیدن شراب که یک حکم واقعی اولی است جای خود را به حکم واقعی ثانوی یعنی مباح بودن نوشیدن شراب، بدهد.