مبحث اول- ديوان­های موقت بين المللی کيفری

پس از خاتمة جنگ اول جهانی، کميسيون مربوط به تعيين مسئوليت آغازکنندگان جنگ و اعمال مجازات عليه آنها برای نقض قوانين و عرف جنگی که به وسيلة کنفرانس صلح پاريس در سال 1919 تشکيل شد پيشنهاد ايجاد يک محکمة خاص را برای محاکمة مرتکبين جنايات جنگی و نقض قوانين بشری مطرح کرد.

ديوان نظامی‌ بين­المللی نورنبرگ از سوی کشورهای اشغالگر آلمان تشکيل شد و انگليس، فرانسه، شوروی و امريکا هرکدام يک قاضی اصلی و يک قاضی علی­البدل معرفی کرده بودند. صلاحيت­های محکمة نورنبرگ عبارتند از:

اول- جرايم عليه صلح

دوم- جرايم جنگی

سوم- جنايات عليه بشريت

ديوان نظامی‌ بين­المللی خاور دور (محکمة توکيو) توسط فرماندة عالی ايالات متحده در ژاپن که يازده قاضی را از ميان افراد پيشنهادی کشورهای امريکا، اتريش، کانادا، چين، فرانسه، انگليس، هلند، نيوزلند، شوروی، هند و فيليپين منصوب کرد، تشکيل شد.

صلاحيت ديوان بين­المللی کيفری يوگسلاوی سابق، رسيدگی به نقض کنوانسيون­های ژنو 1949، نقض قوانين و مقررات جنگ، نسل کشی و جنايات عليه بشريت است که از ژانويه 1991 به بعد روی داده است. اين ديوان، تابع حقوق ملی نيست و صلاحيت موازی داشته و بر دادگاه­های ملی برای تعقيب متهمين تفوق دارد.

ديوان بين­المللی کيفری رواندا که مقر آن در آروشای تانزانيا می‌­باشد توسط شورای امنيت در سال 1994 برای رسيدگی به جرايم کشتار جمعی، جنايات عليه بشريت، نقض مادة 3 مشترک کنوانسيون­های 1949 ژنو در حمايت از قربانيان جنگ و پروتکل شماره دو مصوب 1977 که در سرزمين رواندا در بين تاريخ­های اول ژانويه تا 31 دسامبر 1994 در پی تهاجم قوم هوتو به قوم توتسی و طرفداران هوتويی آنها ارتکاب يافته تشکيل شد.