امر و نهی در چند چیز با هم مشترکند:

الف. هر دو بر طلب و خواستن دلالت دارند با این تفاوت که امر دلالت بر خواستن انجام کاری یا چیزی و نهی دلالت دارد بر ترک آن دارد.

ب. هر دو جمله انشايی هستند نه اخباری.

ج. هیچ یک بر فور یا تراخی دلالت ندارند.

د. هیچ یک بر مرّه و تکرار دلالت ندارد.

نکته: اطاعت از امر با انجام یک فرد از افراد ماهیت متعلق آن تحقق می یابد در حالیکه امتثال از نهی مستلزم ترک تمام افراد ماهیت متعلق آن است. مثلاً اگر بگویید به زیر دست کمک کن، با یک بار کمک به زیر دستان این دستور اطاعت شده ولی اگر بگویید زیر دست را میازار، باید در هر موردی زیر دست را نیازارد تا به این دستور عمل شده باشد و اگر صدها بار در مورد صدها زیر دست مطابق این دستور عمل شود و یکبار مخالفت شود نمی توان گفت این دستور اطاعت شده است.

نکته: نهی در مقام امتثال مستلزم ترک فوری و مکرر است ولی باید توجه داشت که این فرق و اختلاف ناشی از تعلّق امر و نهی به ماهیت است و ارتباطی به دلالت صیغة امر و نهی ندارد.

سوال: آیا منظور از نهی ترک فعل است یا کفّ نفس (جلوی نفس خود را گرفتن)؟ توضیح آنکه گاهی کاری را انجام نمی دهیم ولی مایل به انجام آن هستیم مثل اینکه صندوق دار اداره ای متوجه امکان برداشت غیر قانونی از موجودی صندوق بوده و مایل به این کار هم هست ولی نظر به زشتی این کار یا از ترس مجازات و کیفر یا از ترس خدا و عذاب اخروی از ارتکاب آن خودداری و کفّ نفس کرده آن را انجام نمی‌دهد ولی ترک فعل و انجام ندادن کاری همیشه چنین نیست گاهی شخص به کاری تمایل ندارد و از این جهت آن را انجام نمی دهد مثل اینکه کسی را به قمار دعوت می کنند ولی او چون مایل به شرکت در آن کار نیست آن را انجام نمی دهد، گاهی شخص اصلاً به کاری توجه نمی کند و بدین جهت ترک می شود چنانکه کسی توجه به قمار پیدا نکند و آن کار انجام نشود، در این موارد عمل ترک شده، بدون اینکه خودداری و کفّ نفس در بین باشد.

بنابر این توضیح اصولیین معتقدند که: متعلق نهی صرف ترک است نه کفّ نفس.