واجب مشروط آن است که وجوبش متوقف بر چیزی باشد و واجب مطلق آن است که چنین نباشد مثلا وجوب نفقه مشروط است به تمکین. بدین معنا که اگر زن از شوهر تمکین نکند بر شوهر واجب نیست مخارج او را تأمین نماید، این را می گویند واجب مشروط ولی تمکین زن از شوهر مشروط به شرطی نیست و مطلقاً و در هر حال واجب است. پس تمکین واجب مطلق است مگر اینکه مانع شرعی وجود داشته باشد.

نکته: عقل، قدرت و بلوغ، شرط همة تکالیف می باشند و از این لحاظ تمام تکالیف مشروط به این شرايط هستند. این شرایط را در فقه و اصول "شرایط عامة تکلیف" می نامند. آنچه در مشروط و مطلق بودن واجب مورد نظر است شرایط دیگر است نه شرایط عامه تکلیف.

نکته: واجب ممکن است نسبت به چیزی مشروط و نسبت به چیز دیگری مطلق باشد. مثلاً نفقة زوجه که مشروط به تمکین است و از این حیث می توان آن را واجب مشروط دانست. از حیث استطاعت و فقر مطلق است یعنی نفقه زن بر شوهر واجب است خواه شوهر دارايی داشته باشد و یا نداشته باشد. پس نفقه زن از این جهت واجب مطلق است.

نکته: نفقة اقارب و خویشان مشروط است به استطاعت و دارايی شخص (ماده 1198 ق.مدني) ولی نفقة زوجه مشروط به استطاعت زوج نیست (مستفاد از اطلاق ماده 1106 ق.م).

نکته: اصل این است که واجب مطلق باشد، مشروط بودن آن باید اثبات شود.