مبحث اول- مذاکره

«مذاکره» (Negotiation) رايج­ترين، سهل­ترين و قديمی‌­ترين روش حل و فصل مسالمت آميز اختلافات بين­المللی است. گفت و شنود ديپلماتيک را در سه مقطع می‌­توان مورد بررسی قرار داد:

مرحلة اول- قبل از مذاکرات که مستلزم برقراری تماس­هاست.

مرحلة دوم- مذاکره به معنای خاص خود كه با تبادل يادداشت­های تکميلی و يادداشت تفاهم محقق می‌­شود.

مرحلة سوم- بعد از مذاکرات، نکات مورد توافق تنظيم شده و امضا می‌­شوند.

مذاکرات به اعتبار تعداد طرف­های درگير به مذاکرات دو جانبه، چند جانبه و همه جانبه تقسيم می‌­شوند. البته اگر اختلاف بين چند کشور باشد معمولاً برای حل آن، کنفرانس يا کنگره­ای تشکيل می‌­شود و نمايندگان دول ذينفع، مسايل را مورد بحث و بررسی قرار می‌‌دهند. اين شيوه را «ديپلماسی پارلمانی» نيز می‌­گويند.

مبحث دوم- مشاوره يا نظرخواهي يا تبادل نظر

«مشاوره» (Consultation) آئينی است که به منظور جلوگيری از بروز اختلافات يا حل آنها بين دو يا چند کشور و سازمان­های جهانی و منطقه­ای و نيز ايجاد يک جبهة واحد در خصوص منافع و سرنوشت مشترک به کار می‌­رود. اين روش که در مادة 33 منشور ملل متحد پيش­بينی نشده ممکن است اجباری يا اختياری و کتبی يا شفاهي باشد.

مبحث سوم- پايمردی و يا مساعی جميله

«مساعی جميله» (Good Offices) حالتی است که يک يا چند کشور ثالث، اقدامات دوستانه­ای را جهت رفع اختلافات در مذاکرات ميان دو کشور متخاصم شروع کرده و ثالث سعی دارد بدون حضور مستقيم در مذاکرات به صورت محرمانه با پيشنهاد خود، زمينة مصالحه را فراهم آورد.

مبحث چهارم- ميانجيگری يا وساطت

«ميانجيگری» (Mediation) وضعيتی است که يک يا چند کشور ثالث تلاش می‌­کنند با پيشنهاداتی، زمينة مصالحه ميان متخاصمين را فراهم کند. در ميانجيگری، ثالث دخالت مستقيم در مذاکرات داشته و چه بسا راه حل اختلاف بر حسب نظر او پيشنهاد شود.

ميانجي­گری می‌­تواند اختياری يا اجباری باشد. در ميانجی­گری اختياری اول بايد اختلاف بروز کند بعد طرفين اختلاف می‌­آيند از کشور ثالث برای ميانجی­گری دعوت می‌­کنند.

ميانجی­گری اجباری وقتی است كه کشورها با هم قرارداد می‌­بندند که اگر در آينده اختلافی پيش آمد فلان کشور ميانجی­گری کند.

ميانجی­گری چه اختياری باشد و چه اجباری، نظر ميانجی اجباری نيست و جنبة اختياری دارد.

ميانجی­گری­ها در گذشته فقط به وسيلة مقامات کشورها معمول بود اما امروزه علاوه بر اين مقامات سازمان­ها نيز می‌­توانند وهمچنين افراد مستقل هم می‌­توانند (افراد سرشناس در دنيا) در نقش ميانجي عمل كند.

مبحث پنجم- تحقيق يا بازجويی

«تحقيق» (Inquiry) بر اساس موافقتنامة خاص توسط يک کميسيون تحقيق، جهت تشريح صحيح وقايعی که منجر به اختلاف بين دو کشور شده انجام می‌­گيرد. اين کميسيون اختيار ندارد دربارة تعيين مسئوليت­ها اظهار نظر کند. گاهي هم آيين تحقيق به اين منظور است که معلوم شود آيا ادامة اختلاف يا وضعيت بحرانی ميان طرفين می‌­تواند صلح و امنيت بين­المللی را به خطر اندازد يا خير.

مبحث ششم- سازش يا آشتی

«سازش» (Conciliation) عبارت از بررسی اختلاف توسط اشخاص ذيصلاح است که از قبل در نهادی عضويت داشته و با بروز اختلاف، آن نهاد تشکيل شده و اعضا گزارش را در خصوص آنچه رخ داده تهيه کرده و سپس طرح­هايی را برای حل اختلاف پيشنهاد می‌‌کنند. کميسيون سازش اغلب قبل از بروز اختلاف تشکيل می‌­شود.

شورای امنيت اختلافات سياسی يا غير حقوقی را و همين طور اختلافاتی را که جنبة داخلی نداشته بلکه بين­المللی هستند، مورد رسيدگي قرار مي‌دهد.