رسیدگی بر دو نوع است: رسیدگی شکلی و رسیدگی ماهوی.
رسیدگی شکلی: دادگاه وارد ماهیت دعوی نمیشود بلکه شکل و فرم شرایط قانونی طرح دعوی را مورد ملاحظه قرار میدهد. مثلاً آیا خواهان سمت دارد یا خیر.آیا دادگاه صلاحیت دارد یا خیر. آیا خواهان ذینفع هست یا خیر. آیا خواهان اهلیت دارد یا خیر. نکته مهمی که باید به آن اشاره نمود آنست که دادگاه موارد شکلی را بررسی میکند اگر درست بود، دادگاه وارد ماهیت دعوی میشود اما اگر ایراد شکلی وارد بود دادگاه وارد ماهیت دعوی نشده بلکه با صدور قرار، فارغ از رسیدگی میشود. بنابراین تصمیم دادگاه در رسیدگی شکلی اگر مسائل شکلی رعایت نشده باشد به صورت قرار خواهد بود.
رسیدگی ماهوی: دادگاه به اصل موضوع دعوی میپردازد و دلایل طرفین را برای تشخیص حق از ناحق مورد ارزیابی قرار میدهد. تصمیم دادگاه در رسیدگی ماهوی به صورت حکم میباشد.
سؤال: منظور از رأی چیست؟
منظور از رأی همان قرار یا حکم است یعنی قرار یا حکم دادگاه را رأی گویند.
نکته: رسیدگی ماهوی خود بر دو نوع است: رسیدگی موضوعی و رسیدگی حکمی.
رسیدگی موضوعی: دادگاه باید تشخیص دهد ماهیت دعوی چیست براي مثال بيع است یا صلح. این رسیدگی دادگاه رسیدگی موضوعی است اما دادگاه باید بعداً حکم قضیه را صادر نماید.
رسیدگی حکمی: رسیدگی وقتی حکمی است که دادگاه حکم صادر میکند.
اصحاب دعوا در رسیدگی موضوعی دخالت میکنند و رسیدگی حکمی با قاضی است. به بيان ديگر (اثبات مسايل موضوعي با اصحاب دعوا و اثبات مسايل حكمي با دادگاه است).