ركن مادي در واقع حقيقت و ماهيت ضداجتماعي عمل است. در بررسي عنصر مادي جنايات عمدي موارد زير قابل طرح است:
1ـ مرتكب جرم، ويژگي خاصي ندارد.
2ـ رفتار مجرمانه:
الف. فعل:
فعل مصداق بارز رفتار قاتل است و بر دو نوع است:
1) فعل اصابتي يا مادي 2) فعل غيراصابتي يا غيرمادي
1) فعل اصابتي يا مادي: يعني رفتار مرتكب مستقيماً بر جسم مجنيعليه تأثير گذاشته و موجب مرگ وي ميشود مثل ضربه زدن به سر كسي با استفاده از بيل.
2) فعل غيراصابتي يا غيرمادي: يعني رفتار مرتكب مستقيماً بر جسم مجنيعليه تأثير ميگذارد و باعث مرگ وي ميشود مثل ترساندن موضوع (ماده 501).
ب. ترك فعل:
ترك فعل در صورتي رفتار مجرمانه است كه اولاً تكليفي مبتني بر قانون يا قرارداد برعهده ی تارك فعل باشد و ثانياً : شخص عليرغم داشتن توانايي در انجام وظيفه ی خود، از انجام وظیفه خودداري كند و ثالثاً : رابطه ی سببيت ميان ترك فعل و نتيجه ی حاصله (مرگ) وجود داشته باشد. با جمع شدن سه شرط مذكور، ترك فعل هم ميتواند مصداق رفتارقاتل در جرم قتل عمدي باشد.
نكته: ماده 1 قانون خودداري از كمك به مصدومين و رفع مخاطرات جاني مصوب 1354 اشعار ميدارد: هر كس شخص يا اشخاص در معرض خطر جاني را مشاهده كند و بتواند با اقدام فوري خود يا كمك طلبيدن از ديگران يا اعلام فوري به مراجع يا مقامات صلاحيتدار از وقوع خطر يا تشديد نتيجه ی آن جلوگيري كند بدون اينكه با اين اقدام خطري متوجه خود او يا ديگران شود و با وجود استمداد يا دلالت اوضاع و احوال بر ضرورت كمك از اقدام به اين امر خودداري نمايد، به حبس جنحهاي تا يك سال و يا جزاي نقدي تا پنجاههزار ريال محكوم خواهد شد.
نكته: در رابطه با نكته ی فوق، جرم موضوع اين ماده جرمي است مطلق و وقوع مرگ شرط محكوميت نيست . به عبارتي جرم موضوع اين ماده جرم مادي صرف است و يادمان باشد قتل عمدي جرمي است مقيد كه بررسي سوءنيت در آن بسيار مهم بوده و پايه ی اصلي محكوميت است.
نكته: مرتكب در اين ماده در ايجاد وضعيت خطر نقشي ندارد.
نكته: در قتل عمدي، مباشر و سبب بايد هر دو انسان باشند.