آيين دادرسي مدني اصطلاحی است که از سه کلمه آيين به معنی شیوه و روش، دادرسی به معنی قضاوت، مدنی در مقابل کیفری تشکیل شده است.
ماده 1) آيين دادرسي مدني، مجموعه اصول و مقرراتي است كه در مقام رسيدگي به امور حسبي و كليه دعاوي مدني و بازرگاني در دادگاههاي عمومي، انقلاب، تجديدنظر، ديوان عالي كشور و ساير مراجعي كه به موجب قانون موظف به رعايت آن ميباشند به كار ميرود.
قانونگذار در ماده 1 ق.آ.د. م، آيين دادرسی مدنی را مجموعه اصول و مقرراتی میداند که در مقام رسیدگی به 1) امور حسبی؛ 2) دعاوی مدنی؛ 3) دعاوی بازرگانی به کار رفته و مورد عمل؛ 1) دادگاههای عمومی حقوقی و خانواده؛ 2) دادگاههای انقلاب؛ 3) دادگاههای تجدید نظر؛ 4) دیوان عالی کشور؛ 5) سایر مراجعی که قانوناً مکلف به رعایت آن میباشند هست.
اموری که در دادگاهها مطرح میشود بر دو نوع است:
1- امور غیر ترافعی: همان امور حسبي هستند، یعنی مواردی که علیرغم این که اختلافی وجود نداشته باشد و حقی تضییع نشده و حقی مورد انکار قرار نگرفته باشد، باز هم دادگاهها به آن رسیدگی میکنند مانند تعیین قیم یا نصب امین، گواهی انحصار وراثت و یا تحریر ترکه.
2- امور ترافعی: زمانی است که دعوایی بین طرفین وجود داشته باشد یعنی این که حقی تضییع شده یا مورد انکار قرار گرفته باشد مانند دعاوی خلع ید و طلاق. (م 2 ق. آ.د.م)