- قرار از حیث قابلیت تجدید نظر به قرار قطعی و قرار غیر قطعی تقسیم میشود.
2- قرار از حیث قابلیت فرجام به قرار نهایی و غیر نهایی تقسیم میگردد.
3- قرار از حیث رسیدگی به قرارهای اعدادی (پرونده را معد صدور رأی میکند) و قرارهای قاطع دعوی تقسیم میگردد.
سؤال: قرارهای اعدادی یا مقدماتی چه نوع قرارهايی هستند؟
قرارهايی هستند که از آن جهت صادر میگردند که پرونده را معد و محیای صدور رأی قاطع مینمایند.
سؤال: قرارهای اعدادی چه مواردی را شامل میشوند؟
موارد ذیل را میتوان از قرارهای اعدادی نام برد:
1- قرار تحقیق محلی: یعنی قراری که مطابق ماده 249 آييندادرسي مدني طرفین دعوا جهت اثبات ادعاي خود به اطلاعات اهل محل استناد مینمایند.
سؤال: آیا دادگاه میتواند رأساً بدون درخواست طرفین دعوی قرار تحقیق محلی صادر نماید؟
از ظاهر ماده 249 قانون آييندادرسي مدني پاسخ منفی استنباط میشود اما برخی حقوقدانان با لحاظ ماده 199 قانون آييندادرسي مدني معتقدند که دادگاه میتواند رأساً قرار تحقیق محلی صادر نماید.
2- قرار معاینه محل: مطابق ماده 248 قانون آييندادرسي مدني دادگاه میتواند رأساً يا به درخواست طرفین دعوی یا یکی از آنان قرار معاینه محل صادر نماید.
نکته: صدور قرار معاینه محل وتحقیق محل نه تنها در مرحله بدوی بلكه در مرحلة تجدید نظر نیز امکانپذیر است.
3- قرار کارشناسی:
در برخی موارد تشخیص موضوع مورد اختلاف از آن جا که دارای جنبه تخصصی است مستلزم جلب نظر کارشناس است مثل تعیین اجرت المثل. در این صورت دادگاه قرار ارجاع امر به کارشناس را صادر مینماید.
4- قرار اتیان سوگند:
مطابق ماده 270 قانون آييندادرسي مدني دادگاه به درخواست متقاضی سوگند قرار اتیان سوگند صادر میکند.
5- قرار تطبیق خط یا امضای مستند به یکی از طرفین:
یعنی این که دادگاه با صدور چنین قراری رسیدگی به صحت و اصالت سند را احراز ميكند یا احراز نمیکند (عدم اصالت).
6- قرار اناطه:
قرار اناطه مخصوص امور كيفري است ليكن در امور حقوقي نيز ماده 19 ق. آ. د. م مبين چنين قراري ميباشد.
ماده 19 قانون آييندادرسي مدني مقرر داشته:
ماده 19: هرگاه رسيدگي به دعوا منوط به اثبات ادعايي باشد كه رسيدگي به آن در صلاحيت دادگاه ديگري است، رسيدگي به دعوا تا اتخاذ تصميم از مرجع صلاحيتدار متوقف ميشود. در اين مورد، خواهان مكلف است ظرف 1 ماه در دادگاه صالح اقامه دعوا كند و رسيد آنرا به دفتر دادگاه رسيدگيكننده تسليم نمايد، در غيراينصورت قرار رد دعوا صادر ميشود و خواهان ميتواند پس از اثبات ادعا در دادگاه صالح مجدداً اقامة دعوا نمايد.
نكته: اگر رسيدگي به ادعاي منوط به از صلاحيت ذاتي دادگاه خارج باشد دادگاه قرار اناطه صادر ميكند.
نکته: در قانون آييندادرسي مدني فعلی بحث استماع گواهی گواهان به صورت قرار پیشبینی نشده است. همچنان که درخواست تأمین دلیل نیز به صورت قرار پیشبینی نشده همچنان که رسیدگی به دعوی به صورت توأمان نیز به صورت قرار پیشبینی نشده اما در عمل دادگاه برای این موارد قرار صادر میکند: قرار استماع گواهی گواهان، استماع دلیل، رسیدگی توأمان