در یک دستهبندی کلی میتوان احکام را به شرح ذیل تقسیم نمود:
1- از حیث اعلام حق سابق یا تأسیس وضعیت جدید میتوان احکام را به احکام اعلامی و تأسیسی تقسیم نمود.
2- از حیث اطلاع واقعی خوانده از جریان دادرسی یا عدم اطلاع وی میتوان حکم را به حضوری و غیابی تقسیم نمود.
3- از حیث قابلیت شکایت عادی ماهوی میتوان حکم را به قطعی و غیر قطعی تقسیم نمود.
4- از حیث قابلیت فرجام میتوان حکم را به نهایی و غیر نهایی تقسیم نمود.
5- از حیث قابلیت اجرا میتوان حکم را به لازم الاجرا و غیر لازم الاجرا تقسیم نمود.
1- حکم اعلامی:
منظور حکمی است که دادگاه با صدور آن حکم معمولاً وضعیت حقوقی جدیدی را اعلام نمینماید بلکه وضعیتی که در سابق وجود داشته را احراز و اعلام میکند مثل این که دعوایی مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت مبلغی در دادگاه مطرح شده باشد. در این صورت دادگاه با صدور این حکم بدهکاری خوانده را در قبال خواهان اعلام مینماید اما در حکم تأسیسی دادگاه وضعیت حقوقی جدیدی را احراز و بیان میکند. مثل حکمی که به دلیل توقف تاجر، مبني بر ورشکستگی او صادر مینماید.
ماده 303) حكم دادگاه حضوري است مگر اين كه خوانده يا وكيل يا قائم مقام يا نماينده قانوني وي در هيچ يك از جلسات دادگاه حاضر نشده و به طور كتبي نيز دفاع ننموده باشد و يا اخطاريه ابلاغ واقعي نشده باشد.
2- حکم غیابی:
با لحاظ ماده 303 قانون آييندادرسي مدني حکم دادگاه وقتی غیابی است که: 1) خوانده یا وکیل یا نماینده او در هیچ یک از جلسات دادگاه حاضر نشده. 2) به طور کتبی نیز دفاع ننموده؛ 3) اخطاریه به او ابلاغ واقعی نشده باشد. با جمع این سه شرط حکم دادگاه غیابی است و در سایر موارد حکم دادگاه حضوری قلمداد میگردد اما این موارد که گفته شد در موردی هست که خوانده واحد باشد و همچنین باید توجه داشت دادگاه در صورتی میتواند مبادرت به صدور حکم غیابی کند که ابلاغ مطابق مقررات قانونی به طور صحیح انجام شده باشد زیرا در غیر این صورت تشکیل جلسه دادرسی ممنوع میباشد.