احتياط

احتياط در هر كجا كه ممكن باشد پسنديده است و مورد وجوب آن موارد شك در مكلف به مي‌باشد.

صور شك در مكلف به

ترديد بين متباينين

شبهه محصوره: مورد شبهه متعدد ولی دچار شدن به آن عادتاً ممكن است مثل اينكه بدانيم يكي از 10 فرش خانه دزدي است در اینجا اصل احتیاط جاری می شود.

شبهه غير محصوره:‌مورد شبهه به قدري زياد باشد كه دچار شدن به تمام آن‌ها عادتاً ممكن نباشد. مانند آنکه بدانیم يكي از صدها فرش در بازار دزدي است در اینجا اصل احتیاط جاری نمی شود.

ترديد بين اقل و اكثر

ارتباطي مثل ترديد بين دين از يك جنس ريال يا تومان که اصل اشتغال جاري مي‌شود. 

غير ارتباطي:  ترديد بين مبلغ دين به واسطه ترديد در نوع ارز خارجي.

در تردید در اقل و اکثر استقلالي: اصل اشتغال بر قدر متيقن و برائت نسبت به مازاد. 

موارد وجوب احتياط

1- شبهه حكمي پيش از فحص ، مانند موردی که براي علم به وجوب عملي فحض لازم باشد.

2- جاييكه يقين به اشتغال ذمه وجود دارد  در این موارد برائت ذمه يقيني لازم است.

3- شک در اطراف علم اجمالي: با اجتماع 3 شرط احتياط واجب است.

الف : شبهه محصور باشد، مثل اينكه بدانيم 1 فرش از 10 فرش مال ديگري است.

ب : تمام مورد شبهه، مورد اختلاف باشد يا مورد ابتلا باشد.

ج : مضطر و مجبور به انجام يا تصرف در يكي از اموال نباشيم.

* در اقل و اكثر استقلالي: لزوم پرداخت اقل (اجرای اصل احتیاط نسبت به قدر متیقن) و نسبت به مازاد بر قدر متیقن اصل برائت جاری می شود.

در اقل و اکثر ارتباطي: اصل اشتغال جاری می شود.