حکم واقعی حکمی است که واقعاً برای موضوعات قرار داده شده است (بخاطر خود موضوع) و علم و جهلما در آن تأثیری ندارد. مثلاً حکم واقعی نماز، وجوب است و حکم واقعی شراب، حرمت است.
نکته: تمام موضوعات نزد خدا حکم واقعی دارند ولی گاهی اوقات حکم واقعی به ما نمیرسد و در اینجا ما به ناچار باید سراغ حکم ظاهری برویم.
حکم ظاهری حکمی است که که در صورت جهل ما به حکم واقعی برای موضوعی، به سراغ آن میرویم.
مثلاً فردی میخواهد سیگار بکشد، حال میخواهد حکمش را بداند که آیا حلال است یا حرام؟ چون حکم سیگار کشیدن در هیچ جایی پیدا نمیگردد، در اینجا حکم ظاهری آن، این است که سیگار کشیدن اشکالی ندارد.