حکم واقعی حکمی است که واقعاً برای موضوعات قرار داده شده است (بخاطر خود موضوع) و علم و جهل‏ما در آن تأثیری ندارد. مثلاً حکم واقعی نماز، وجوب است و حکم واقعی شراب، حرمت است.

نکته: تمام موضوعات نزد خدا حکم واقعی دارند ولی گاهی اوقات حکم واقعی به ما نمی‏رسد و در اینجا ما به ناچار باید سراغ حکم ظاهری برویم.

 حکم ظاهری حکمی است که که در صورت جهل‏ ما به حکم واقعی برای موضوعی، به سراغ آن می‏رویم.

مثلاً فردی می‏خواهد سیگار بکشد، حال می‏خواهد حکمش را بداند که آیا حلال است یا حرام؟ چون حکم سیگار کشیدن در هیچ جایی پیدا نمی‏گردد، در اینجا حکم ظاهری آن، این است که سیگار کشیدن اشکالی ندارد.