با استفاده از طرق مزبور حقیقت را از مجاز تشخیص می‏دهیم ولی گاهی با فرض تشخیص حقیقت و مجاز مشکل دیگری پیش می‏آید و آن این است که نمی‏دانیم گوینده یا نویسنده کدام معنا را خواسته است و به تعبیر اصولی می‏گویند «معنای مراد چیست؟»

در این هنگام از اصلی به نام اصل حقیقت یا اصالة الحقیقة کمک می‏گیریم و مي گوييم مراد و مقصود گوینده و نویسنده معنای حقیقی است. اصل در اینجا به معنای ظاهر است ونحوۀ استدلال چنین است كه اگر گوینده یا نویسنده معنای مجازی را می‏خواست، می‏بایست قرینه‏ای می‏آورد و چون قرینه نیاورده ظاهر این است که معنای حقیقی را ارده کرده است نه معنای مجازی را.

نکته: هر گاه در قرار داد استخدام فردی آمده باشد که به تخلفات مربوط به این قرارداد دادگاه رسیدگی می‏کند و با فرض علم به معنای حقیقی و مجازی دادگاه، تردید شود که آیا منظور دادگاه اداری است (معنای مجازی) یا دادگاه دادگستری (معنای حقیقی)؟ باید با استناد به اصل حقیقت گفت منظور دادگاه دادگستری است.

نکته: هر گاه کسی به دیگری بگوید كه این خانه را به تو تملیک می‏کنم در برابر آن ماشین، احتمال رود که منظور گوینده عقد بیع باشد یا عقد صلح گفتة او حمل بر عقد بیع می‏شود چون تملیک حقیقت در بیع است.