ارتفاق

اگر به عقود دسته اول نظر كنيم مي‌بينيم كه عقد حق انتفاع با 4 عقد ديگر از نظر يقين مدت متفاوت است فرق اول اينكه مدت در آن چهار عقد بايد معين باشد ولي عقد حق انتفاع ممكن است به مدت عمر باشد يا به مدت معين.

فرق دوم اينكه در آن چهار عقد اگر مدت ذكر نشود عقد باطل است ولي در عقد حق انتفاع اگر مدت ذكر نشود عقد باطل نيست بلكه قانون مدت آن را تعيين كرده و گفته به مدت عمر مالك است. اين نوع عقد حق انتفاع در ماده 44 تحت عنوان حبس مطلق آمده است. حبس مطلق عقدي است جايز چون براي مالك حق رجوع وجود دارد. و تا زمان رجوع، فوت يا حجر مالك يا منتفع معتبر است در صورتي كه مالك يا منتفع عقد را فسخ كنند يا فوت كنند و يا دچار حجر شوند عقد منحل مي‌شود.

نكته: سكني نوعي از حق انتفاع است كه به سكونت در مسكني اختصاص دارد و به مدت ربطي ندارد در واقع موضوع حق انتفاع اگر سكونت باشد سكني نام دارد كه ممكن است به صورت عمري برقرار شود يا به صورت رقبي.

منتفع بايد موجود باشد. نمي‌توان حق انتفاع را بر معدوم ايجاد كرد ولي ممكن است حق انتفاع را بر معدوم به تبع موجود ايجاد كرد مثلاً آقاي الف حق انتفاع را از باغش را براي نوه‌اش (معدوم) به تبع فرزندش برقرار كند. در اين صورت وقتي معدوم ايجاد شد حق انتفاع در حق وي برقرار مي‌گردد و مادام كه صاحب حق زنده است حق باقي مي‌ماند و بعد از انقراض وي، حق نيز زايل مي‌‌گردد. مثلاً در مثال فوق مادامي كه نوه زنده است حق انتفاع وجود دارد و با فوت وي حق نيز زايل مي‌گردد. (ماده 45)