- اصولاً تصمیماتی که دادگاه در حین رسیدگی و پس از رسیدگی به دعوی اتخاذ می کند بر دو قسم است یا حکم است یا قرار است.
438- بر طبق ماده 299 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی چنانچه رأی دادگاه راجع به ماهیت دعوا و قاطع آن باشد به طور جزئی یا کلی ، حکم و در غیر این صورت قرار نامیده می شود.
439- معیار شناسایی احکام:
احکام صادره از دادگاهها تنها بر یک قسم هستند و معیار شناسایی آنها عبارت است از:
اولاً : در امور ترافعی باشد در نتیجه تصمیماتی که در امور حسبی اتخاذ می شود عنوان حکم را ندارد.
ثانیاً : از دادگاه صادر شده باشد در نتیجه تصمیماتی که داور اتخاذ می کند عنوان رأی را داشته و به آن حکم گفته نمی شود.
ثالثاً : راجع به ماهیت دعوا باشد و در خصوص امور موضوعی باشد.
رابعاً : جزئاً یا کلاً قاطع دعوا باشد. قاطع دعوا به این معنی که با صدور آن دعوا در مرجع رسیدگی کننده تعیین تکلیف شده و رسیدگی به پایان رسد هرچند اختلاف فصل نشده و یا رأی قابل تجدیدنظر یا فرجام باشد.
440- معیار شناسایی قرارها:
قرارها با توجه به تعریف مندرج در ماده 299 قانون آیین دادرسی مدنی بر سه قسم هستند :
قسم اول : قراری که راجع به ماهیت دعوا باشد اما قاطع دعوی نباشد مانند قرار های اعدادی از قبیل قرار کارشناسی یا تحقیق محلی
قسم دوم: قراری که راجع به ماهیت دعوی نباشد اما قاطع دعوی باشد مانند قرارهای نهایی مانند سقوط دعوی و رد دعوا یا رد دادخواست
قسم سوم : قراری که نه راجع به ماهیت دعوی باشد و نه قاطع آن مانند قرار تأمین خواسته
441- قرارهای نهایی :
1-پاکنویس می شوند و به شکل دادنامه تنظیم می شوند.
2- به طرفین ابلاغ می شوند.
3-درصورت قابل تجدیدنظر بودن اصل حکم قابل تجدیدنظر محسوب می شوند.
4- مشمول قاعده فراق دادرس می شوند.
5-مانند احکام سند رسمی محسوب می شوند.
6- سند رسمی محسوب می شوند.