- فرا رسيدن موعد (226) ← اگر در يك قراردادي براي انجام تعهد موعدي مشخص شده باشد به محض انقضاي موعد شما ميتوانيد، مطالبه جبران خسارت نماييد، نياز به اثبات هيچ چيز نداريد، ولي اگر تعهد شما، موعد نداشته باشد، كار شما كمي سخت است، ادعاي خسارت نميتوانيد بكنيد مگر اينك دو چيز را ثابت كنيد، اول، اختيار موقع انجام با شما بوده (يعني هر موقع شما ميخواستيد بايد انجام ميداده) و دوم، شما مطالبه كردهايد و او امتناع كرده است.
سؤال: فرض كنيد در تعهد موعد گذاشتهايم، موعد فرا رسيد متعهد تخلف كرد، حال از او چه بخواهيم؟ خسارت عدم انجام تعهد يا تأخير؟
پاسخ: انجام تعهد در موعد معهود:
وحدت مطلوب: 1- انجام تعهد فقط در آن موعد مطلوبيت دارد و نه غير از آن (شام آن) كه در اين صورت متعهد له ميتواند از متعهد متخلف خسارت عدم انجام تعهد مطالبه كند.
تعدد مطلوب: 2- انجام تعهد فقط در موعد معهود مطلوبيت نداشته بلكه در مواعد ديگر نيز مطلوبيتهاي ديگري دارد، در اينصورت متعهد له ميتواند هم انجام اصل تعهد را هم خسارت را مطالبه كند و هم خسارت تأخير تأديه (رسائل كتاب يك هفتهاي به اصفهان).
پس ما، در عدم انجام تعهد بصورت وحدت مطلوب خسارت عدم انجام تعهد ميگيريم ولي در تعدد مطلوب غالباً خسارت تأخير تأديه ميگيريم اما اگر انجام اصل تعهد ديگر مقدور نباشد (مثل تلف شدن محموله در جاده اصفهان) خسارت عدم انجام تعهد ميگيريم.
2- عدم انجام تعهد به علت تخلف مديون باشد؛
در صورتيكه عدم انجام تعهد، بنا به force major فورس ماژور باشد، (قوه قهريه)، اصولاً مديون مسئوليتي نخواهد داشت، زماني مسئول است كه عدم اجراي عقد بخاطر تخلف مديون باشد.
بررسي 2 فرض:
اول- الف به ب ميگويد اتومبيل مرا تعمير كن در مقابل 100 هزار تومان و ب قبول ميكند.
دوم- الف به ب ميگويد خانهام را فروختم به شرط اينكه مغازهات را به برادرم اجاره ندهي.
در 2 فرض فوق اثبات انجام تعهد با كيست؟
در فرض اول منطقي اينست كه بين الف و ب. زماني اختلاف شود كه الف بگويد اتومبيل را تعمير نكردي (موافق اصل عدم ميگويد) و ب ميگويد تعمير كردم (مخالف اصل عدم ميگويد)، حال هر كس مخالف اصل ميگويد، خودش بايد آن را ثابت كند، يعني الان ب بايد تعمير كردن را ثابت كند.
در فرض دوم منطقي اينست كه الف بگويد خانه را فروختم ولي تو مغازه را به برادرم اجاره دادي (مخالف اصل عدم ميگويد)، ب ميگويد اجاره ندادم (موافق اصل عدم ميگويد) الان الف بايد اجاره دادن را ثابت كند.
- وجود ضرر:
ركن مسئوليت قراردادي و مهمترين شرط مطالبه خسارت وجود ضرر است، چون نميتوان بابت ضرر وارد نشده جبران خسارت خواست.