خيار عيب: 1- قبول مبيع با اخذ ارش

                       2- فسخ معامله

نكته ← خيار عيب وقتي ايجاد مي شود يك عيب در حين عقد موجود بوده ولي مخفي باشد، مخفي بودن يعني اينكه مشتري متوجه نشده، اعم از اينكه عيب پنهان و مستور بوده يا ظاهري بوده و در اثر عدم وارسي مشتري متوجه نشده.

بررسي چند فرض:

  1. اگر مبيع عيب سابق داشته، مشتري يا حق فسخ ندارد، يا حق ارش. (م. 422)
  2. مبيع سالم بوده ولي قبل از قبض معيوب بوده، در حكم عيب سابق است، يعني مشتري يا حق فسخ يا حق ارش دارد (م. 425)
  3. در صورتيكه مبيع بعد از قبض معيوب شود، مشتري فقط حق اخذ ارش دارد (م.429) مگر اينكه عيب در زمان خيار مختص مشتري حادث شده باشد كه در اين صورت مشتري يا حق فسخ يا حق ارش دارد. (خيارات مختص مشتري حيوان، شرط، مجلسي كه بايع از خود ساقط كرده)
  4. در صورتيكه عيب حادث بعد از قبض در نتيجة عيب قديم باشد، مشتري يا مي‌تواند ارش بگيرد يا فسخ كند. (م. 430)

 

نكته ← خيارات مختص مشتري عبارتند:

  1. حيوان
  2. خيار شرط مشتري
  3. خيار مجلسي كه بايع از خود ساقط كرده باشد.

هر سه اين خيارات مدت مشخص دارند.

نكته: 431 ← فرض كنيد خانم الف، اتومبيل، خانه و باغ خود را يكجا بدون اينكه قيمت آنها را جداگانه مشخص كند، مي فروشد و ثمن را مي‌گيرد. حال اگر بعض آنها معيوب درآيد، مشتري خيار عيب دارد، منتهي نسبت به تمام مبيع، زيرا اگر فقط نسبت به بعض اعمال كند مستلزم اينست كه مالكيت آن بعض به بايع برگردد (يعني خانم الف)، مالكيت چيزهاي ديگر نيز به مشتري تعلق بگيرد، و اين مستلزم شراكت قهري است كه اگر آن را بپذيريم بر طرفين تحميل كرديم.

نكته: 432 ← در صورتيكه خانم الف 6 دانگ زمين خود را به 6 نفر بفروشد. بعد در مبيع عيبي ظاهر شود، يكي از مشتريها نمي‌تواند، سهم خود را به تنهايي رد كند، مگر با رضاي بايع، زيرا در اين صورت مستلزم شراكت با بايع است و باعث ضرر مي‌شود.

نكته ← اين خيار (عيب) ويژة عيم معين است و بعد از علم به آن فوري است.