ماده504) معسر از هزينة دادرسي كسي است كه به واسطة عدم كفايت دارايي يا عدم دسترسي به مال خود به طور موقت قادر به تأدية آن نيست.

1- عموم اشخاص اعم از حقيقي و حقوقي موظف به پرداخت هزينة دادرسي مي‌باشند و معافيت از پرداخت هزينة دادرسي امري خلاف اصل است كه محتاج به تصريح قانون يا اخذ حكم اعسار از پرداخت هزينة دادرسي مي‌باشد.

ماده505) ادعاي اعسار از پرداخت هزينة دادرسي ضمن درخواست نخستين يا تجديدنظر يا فرجام مطرح خواهد شد. طرح اين ادعا به موجب دادخواست جداگانه نيز ممكن است. اظهارنظر در مورد اعسار از هزينة تجديدنظرخواهي و يا فرجام‌خواهي با دادگاهي مي‌باشد كه رأي مورد درخواست تجديدنظر و يا فرجام را صادر نموده است.

1- اعسار از هزينة دادرسي مرحلة بدوي با همان دادگاهي است كه صلاحيت رسيدگي نخستين به دعواي اصلي را دارد و يا ابتدا به آن رسيدگي نموده است.

2- اعسار از هزينة دادرسي مرحلة تجديدنظر در صلاحيت همان دادگاه نخستين است كه به دعواي اصلي رسيدگي نموده است.

3- اعسار از هزينة دادرسي مرحلة فرجام در صلاحيت آن دادگاهي است كه از رأي آن دادگاه فرجام خواهي شده است.

ماده506) در صورتي كه دليل اعسار شهادت شهود باشد، بايد شهادت كتبي حداقل دو نفر از اشخاصي كه از وضعيت مالي و زندگاني او مطلع مي‌باشند به دادخواست ضميمه شود.

در شهادت نامه، مشخصات و شغل و وسيلة امرار معاش مدعي اعسار و عدم تمكّن مالي او براي تأدية هزينة دادرسي با تعيين مبلغ آن بايد تصريح شده و شهود منشاء اطلاعات و مشخصات كامل و اقامتگاه خود را به طور روشن ذكر نمايند.