اقسام استعمال

عبارتند از حقیقی، مجازی و غلط.

در استعمال مجازی دو شرط وجود دارد، علاقه(مناسبت) و قرینه­ی صارفه.

اقسام علاقه یا مناسبت

1- علاقه ماکان­(به اعتبار آنچه سابق بود)

مثال: در ماده 1245ق.م، ذکر قیم بعد از رفع حجر و کبر سن به لحاظ سابقه­ی سمت اوست و ماده 944 ق.م، به همسر مطلقه زوجه گفته است.

2- علاقه محلیت

مثال: در ماده 1328 مکرر، ذکر محل شده ولی اراده حال مدنظر است...محکمه (قاضی محکمه مورد نظر است).

قرینه­ی صارفه

عبارت است از اینکه ذهن شنونده را از معنای حقیقی به معنای مجازی منصرف می­سازد. مثلاً شیری را دیدم که تیراندازی می­کرد. از تیراندازی می­فهمیم معنای­ حقیقی شیر(حیوان درنده) مدنظر نیست بلکه منظور آدم شجاع(معنای مجازی) می­باشد.

نکته: استعمال لفظ در ماوضع له را حقیقت و در غیر ماوضع له با رعایت دو شرط (علاقه(تناسب) و قرینه­ی صارفه) را مجاز می­گویند. مثلاً استعمال لفظ موات در مورد زمینی که سابقه عمران ندارد، به کاربردن لفظ در معنای مجازی است.