ماده 109- ديواري كه مابين دو ملك واقع است مشترك مابين صاحب آن دو ملك محسوب مي‌شود مگر اينكه قرينه يا دليلي برخلاف آن موجود باشد.

ماده 110- بنا به طور ترصيف و وضع سرتير از جمله قراين است كه دلالت بر تصرف و اختصاص مي‌كنند.

ماده 111- هرگاه از دو طرف بنا متصل به ديوار به طور ترصيف باشد و يا از هر دو طرف به روي ديوار سرتير گذاشته شده باشد، آن ديوار محكوم به اشتراك است مگر اينكه خلاف آن ثابت شود.

ماده 112- هرگاه قراين اختصاصي فقط از يك طرف باشد تمام ديوار محكوم به ملكيت صاحب آن طرف خواهد بود مگر اينكه خلافش ثابت شود.

ماده 113- مخارج ديوار مشترك بر عهده كساني است كه در آن شركت دارند.

ماده 114- هيچ يك از شركا نمي‌تواند ديگري را اجبار بر بنا و تعمير ديوارمشترك نمايد مگر اينكه دفع ضرر به نحو ديگر ممكن نباشد.

ماده 115- در صورتي كه ديوار مشترك خراب شود و احد شريكين از تجديد بنا و اجازه تصرف در مبناي مشترك امتناع نمايد شريك ديگر مي‌تواند در حصه خاص خود تجديد بناي ديوار را كند.

ماده 116- هرگاه احد شركا راضي به تصرف ديگري در مبنا باشد ولي از تحمل مخارج مضايقه نمايد شريك ديگر مي‌تواند بناي ديوار را تجديد كند و دراين صورت اگر بناي جديد با مصالح مشترك ساخته شود ديوار مشترك خواهد بود والا مختص به شريكي است كه بنا را تجديد كرده است.

ماده 117- اگر يكي از دو شريك ديوار مشترك را خراب كند در صورتي كه خراب كردن آن لازم نبوده بايد آنكه خراب كرده مجدداً آن را بنا كند.

ماده 118- هيچ يك از دو شريك حق ندارد ديوار مشترك را بالا ببرد يا روي آن، بنا يا سرتير بگذارد يا دريچه و رَف باز كند يا هر نوع تصرفي نمايد مگر به اذن شريك ديگر.

 ماده 119- هر يك از شركا بر روي ديوار مشترك سرتير داشته باشد نمي‌تواند بدون رضاي شريك ديگر تيرها را از جاي خود تغيير دهد و به جاي ديگر از ديوار بگذارد.

ماده 120- اگر صاحب ديوار به همسايه اذن دهد كه بر روي ديوار او سرتير بگذارد يا روي آن بنا كند هر وقت بخواهد مي‌تواند از اذن خود رجوع كند مگر اينكه به وجه ملزمي اين حق را از خود سلب كرده باشد.

ماده 121- هرگاه كسي به اذن صاحب ديوار بر روي ديوار سرتيري گذارده باشد و بعد آن را بردارد نمي‌تواند مجدداً بگذارد مگر به اذن جديد از صاحب ديوار و همچنين است ساير تصرفات.

ماده 122- اگر ديواري متمايل به ملك غير يا شارع و نحو آن شود كه مُشرف به خرابي گردد صاحب آن اجبار مي‌شود كه آن را خراب كند.

ماده 123- اگر خانه يا زميني بين دو نفر تقسيم شود يكي از آن‌ها نمي‌تواند ديگري را مجبور كند كه با هم ديواري مابين دو قسمت بكشند.

ماده 124- اگر از قديم سرتير عمارتي روي ديوار مختصي همسايه بوده و سابقه اين تصرف معلوم نباشد بايد به حال سابق باقي بماند و اگر به سبب خرابي عمارت و نحو آن سرتير برداشته شود صاحب عمارت مي‌توان آن را تجديد كند و همسايه حق ممانعت ندارد مگر اينكه ثابت نمايد وضعيت سابق به صرف اجازه او ايجاد شده بوده است.

ماده 125- هرگاه طبقه تحتاني مال كسي باشد و طبقه فوقاني مال ديگري هر يك از آن‌ها مي‌توانند به طور متعارف در حصه اختصاصي خود تصرف بكند ليكن نسبت به سقف بين دو طبقه هر يك از مالكين طبقه فوقاني و تحتاني مي‌تواند در كف يا سقف طبقه اختصاصي خود به‌طور متعارف آن اندازه تصرف نمايد كه مزاحم حق ديگري نباشد.

ماده 126- صاحب اطاق تحتاني نسبت به ديوارهاي اطاق و صاحب فوقاني نسبت به ديوارهاي غرفه بالاختصاص و هر دو نسبت به سقف مابين اطاق و غرفه بالاشتراك متصرف شناخته مي‌شوند.

ماده 127- پله فوقاني ملك صاحب طبقه فوقاني محسوب است، مگر اينكه خلاف آن ثابت شود.

ماده 128- هيچ يك از صاحبان طبقه تحتاني و غرفه فوقاني نمي‌تواند ديگري را اجبار به تعمير يا مساعدت در تعمير ديوارها و سقف آن بنمايد.

ماده 129- هرگاه سقف واقع مابين عمارت تحتاني و فوقاني خراب شود در صورتي كه بين مالك فوقاني و مالك تحتاني موافقت در تجديد بنا حاصل نشود و قرارداد ملزمي سابقاً بين آن‌ها موجود نباشد هريك از مالكين اگر تبرُّعاً سقف را تجديد نموده چنانچه با مصالح مشتركه ساخته شده باشد سقف مشترك است و اگر با مصالح مختصه ساخته شده متعلق به باني خواهد بود.

ماده 130- كسي حق ندارد خانه خود را به فضاي خانه همسايه بدون اذن او خروجي بدهد و اگر بدون اذن خروجي بدهد ملزم به رفع آن خواهد بود.

ماده 131- اگر شاخه درخت كسي داخل در فضاي خانه يا زمين همسايه شود بايد از آنجا عطف كند و اگر نكرد همسايه مي‌تواند آن را عطف كند و اگر نشد از حد خانه خود قطع كند و همچنين است حكم ريشه‌هاي درخت كه داخل ملك غير مي‌شود. 

ماده 132- كسي نمي‌تواند در ملك خود تصرفي كند كه مستلزم تضرُّر همسايه شود مگر تصرفي كه به قدر متعارف و براي رفع حاجت يا رفع ضرر از خود باشد.

ماده 133- كسي نمي‌تواند از ديوار خانه خود به خانه همسايه درباز كند اگر چه ديوار ملك مختصي او باشد ليكن مي‌تواند از ديوار مختصي خود روزنه يا شبكه[1] باز كند و همسايه حق منع او را ندارد ولي همسايه هم مي‌تواند جلو روزنه و شبكه ديوار بكشد يا پرده بياويزد كه مانع رؤيت شود.

ماده 134- هيچ يك از اشخاصي كه در يك معبر يا يك مجرا شريكند نمي‌توانند شركاي ديگر را مانع از عبور يا بردن آب شوند.

ماده 135- درخت و حفيره و نحو آن‌ها كه فاصل مابين املاك باشد در حكم ديوار مابين خواهد بود.

 

[1] - نظريه 6068/7-10/10/1374 ا.ح.ق.: «ايجاد پنجره با داشتن ديد خانه همسايه منع قانوني ندارد لكن همسايه مي‌تواند جلو آن ديوار بكشد يا پرده بياويزد».