- مفهوم موافق : قضیه ای است که حکم آن نفیاً یا اثباتاً موافق حکم منطوق باشد .

138- مفهوم مخالف: قضیه ای است که حکم آن نفیاً یا اثباتاً مخالف حکم منطوق باشد.

139- مفهوم موافق بر دو قسم است؛ مفهوم موافق مساوی و مفهوم موافق اولویت. 

140- مفهوم موافق مساوی : علت حکم در مفهوم و منطوق برابر است و قضیه یک قیاس ساده اصولی یا تمثیلی منطقی است و از انواع قیاس مستنبط العله است.

141- مفهوم موافق اولویت : علت حکم در مفهوم قوی تر و شدیدتر از مفهوم است.

142- قیاس اولویت مطلقاً حجیت دارد و گروهی دلالت آن را لفظی و گروهی دلالت آن را عقلی و قیاسی می دانند.

143- مفهوم موافق را لحن خطاب یا فحوای خطاب و مفهوم مخالف را دلیل خطاب می گویند.

144- مفهوم مخالف بر 6 قسم است و مفاهیم شرط و غایت و حصر حجیت دارند و دلیل آن تبادر و فهم عرفی است.

145- برای اینکه جمله شرطیه مفهوم داشته باشد علاوه بر آنکه موضوع و وجود آن را در برنگیرد باید 3 شرط داشته باشد : اولاً آنکه بین شرط و جزای شرط ملازمه وجود داشته باشد ثانیاً فعل شرط علت جزای شرط باشد و ثالثاً شرط علت منحصر باشد. 

146- مفهوم عدد حجیت ندارد مگر آنکه قرینه ای وجود داشته باشد مانند آنکه گوینده درصدد بیان حد و اندازه حکم باشد.