آثار عقد هبه:

اثر اصلي عقد هبه، تمليك مال به متهب مي‌باشد و چنانچه بعد از عقد، معلوم شود كه مال، از آن ديگري بوده است، واهب ضماني ندارد زيرا چيزي دريافت نكرده است ولي مي‌توان ضمن عقد، ضمان واهب را شرط نمود[1]. چنانچه فساد عقد هبه آشكار شود، متهب ضامن تلف عين و منافع آن خواهد بود.

 

رجوع از هبه:

رجوع يك عمل حقوقي است يعني بايد واهب، در رجوع به آنچه هبه كرده، اراده داشته باشد و تنها به ارادة واهب صورت مي‌پذيرد (ايقاع)[2]. واهب مي‌تواند ضمن عقد هبه، شرط نمايد كه از حق رجوع خود استفاده نمي‌كند يا آن را اسقاط نمايد.

اثر رجوع نسبت به آينده است و عقد را از ابتدا باطل نمي‌كند. بنابراين، نمائات متصل از زمان عقد تا زمان رجوع باري واهب و نمائات منفصل براي متهب مي‌باشد (ماده 804 ق.م) اما واهب نمي‌تواند براي كاستي‌ها و ضايعاتي كه بعد از هبه در موضوع آن ايجاد مي‌شود، مطالبه خسارت كند.

رجوع، تابع تشريفات خاصي نيست و به هر لفظ يا فعلي، تحقق مي‌يابد.

رجوع از هبه، همان استرداد عين است اما فسخ عقد هبه مقدمه‌اي براي اين اقدام (استرداد عين يا رجوع) تلقي مي‌شود و بنابراين، در بحث رجوع از هبه، وجود عين موهوبه لازم است برخلاف منفسخ هبه كه تلف آن، مانع فسخ نخواهد بود.

واهب مي‌تواند به طور ضمني به مال موهوبه رجوع كند مثل اينكه، مال موهوبه را بعد از بخشيدن و قبض، بفروشد، به شرط آنكه واهب آن را براي خود بفروشد و اگر بيع براي متهب واقع شود، معامله فضولي و نيازمند تنفيذ متهب خواهد بود.

 

[1]) چنانچه در اثر هبه و مستحق‌للغير در آمدن مال موهوبه، خسارتي به متهب وارد شود، واهب در مسئول جبران خواهد بود.

[2]) حق رجوع واهب، قابل وراثت نيست، ضمن آنكه بعد از فوت متهب نيز، رجوع امكان ندارد (ماده 805 ق.م). اگر واهب محجور شود نيز، امكان رجوع از هبه براي قيم يا ولي او، وجود ندارد.