قرینه صارفه بر دو نوع است:

الف. قرینة صارفة لفظیه (مقالیه):

متکلم یک لفظی می‏آورد که طرف بفهمد منظور معنای مجازی است. مانند اينكه فردی می‏گوید من شیری دیدم که داشت کشتی می‏گرفت. معنای حقیقی شیر همان حیوان درنده است و معنای مجازی آن آدم شجاع است. من شیری را دیدم، تا اینجا هیچ چیزی مشخص نیست و زمانیکه گفته می‏شود داشت کشتی می‏گرفت منظور را می‏فهمیم.

ب. قرینة صارفة حالیه(مقامیه):

در این نوع قرینه متکلم لفظی را نمی‏گوید بکله مخاطب از اوضاع و احوال به معنای مجازی پی می‏برد.

چند نکته:

نکته: مشترک لفظی یعنی اینکه لفظی دارای چند معنی حقیقی باشد. مانند لفظ شیر که به معنای حیوان درنده، مایع سفید رنگ نوشیدنی و شیر آب می‏باشد.

اگر متکلم لفظ مشترک را بکار برد، برای اینکه مخاطب یا شنونده(سامع) منظورش را بفهمد نیازمند آوردن قرینه می‏باشد. این قرینه که برای تعیین معانی حقیقی لفظ مشترک بکار می‏رود قرینۀ معّینه نامیده می‏شود.

قرینۀ معّینه خود بر دو نوع است:

الف. قرینۀ معیّنة لفظیه (مقالیه):

گوینده لفظی (قرینه) را بکار می‏برد که منظورش را از آن لفظ مشترک برساند. مانند اینکه فردی می‏گوید كه من شیر نوشیدم. نوشیدن یک لفظ است از این لفظ می‏فهمیم منظور از شیر، شیر نوشیدنی می‏باشد.

ب. قرینۀ معّینة حالیه (مقامیه):

متکلم لفظی نمی‏گوید بلکه مخاطب از اوضاع و احوال به منظور متکلم پی می‏برد. مانند اينكه فردی با سرعت در حال دویدن و هراسان می‏گوید شیر. از حالت فرد می‏فهمیم منظور از شیر، حیوان درنده است.

نکته: قرینۀ صارفه در جايی بکار می‏رود که متکلم می‏خواهد بگوید منظور، معنای مجازی است.

نکته: قرینۀ معّینه در جايی بکار می‏رود که متکلم بخواهد بگوید که کدام یک از معانی حقیقی لفظ مشترک مّد نظر او می‏باشد.

نکته: مشترک معنوی لفظی است که یک معنی دارد ولی آن معنا کلی می‏باشد یعنی دارای افراد و مصادیق متعددی می‏باشد یا بتواند آن مصادیق و افراد را پیدا کند (مشترک معنوی همان کلی در منطق می‏باشد) مانند بیع و نکاح و انسان که دارای یک معنی است ولی مصادیق بیشمار دارد مثل حسن، علی، مریم ، فاطمه... .

نکته: ترادف يعني دو لفظ مختلف که دارای یک معنی می‏باشد مترادف نامیده می‏شوند. مانند انسان و حیوان ناطق که مترادف می‏باشند. عقد و قرار داد که مترادف می‏باشند.