ارزش اثباتي

1- دليل بر اثبات حكم مسئله در قرآن و سنت نيست و علماء به اجماع دست مي‌يابند كه این اجماع غير مدركي است و دلیل مستقلی است و حجت است.

2- دليلي بر اثبات حكم مسئله در قرآن و سنت وجود دارد و فقها بر آن اتفاق نظر دارند: اجماع مدركي است و حجت است ولي دليل مستقل در كنار ساير ادله نمي‌شود و نوعي اجماع مي‌باشد.

 

212- نمونه هایي از اجماع مدركي:

ارث بردن پسر عموي ابويني با وجود عموي ابي- حجب برادر و خواهر ابويني براي برادر و خواهر ابي

217- نمونه‌هايي براي اجماع غير مدركي : 

صحت عقد استصناع ، حد قتل بعد از 3 بار اجراي حد شلاق، اجماع بر لزوم جاری کردن صيغه در عقود و تنجيز در عقود، امكان انحلال يك عقد به چند عقد. 

218- به كار بردن اجماع در حدود قدر مسلم: از اجماع نمي‌توان اطلاق و عموم گرفت يعني هر گاه دليل حكمي اجماع باشد نمي‌توان از آن در موارد شك استفاده كرد و بايد به قدر متقين عمل نمود.

219- اجماع بيانگر احكام به طور اجمال و قول معصوم بيانگر احكام به طور تفصيل است به همين دليل نمي‌توان از اجماع عموم و اطلاق گرفت ولي به عموم و اطلاق قول معصوم مي‌توان استناد كرد. 

شرح: اجماع دليل لبي است و لبي در اينجا به معناي دليل غير لفظي است و در مقابل دليل لفظي است .

* اگر دليل حكمي، دليل لفظي باشد مي‌توان به عموم و اطلاق آن استناد كرد. اگر دليل حكمي، دلیل غير لفظي باشد نمي توان به عموم و اطلاق آن استناد كرد.

مثال: در مساله تقليد ميت، دليل مسئله اجماع است بر اينكه تقليد ميت درست نيست اما اينكه آيا مي‌توان نسبت به بقاء بر تقليد ميت هم از دلالت اين اجماع كمك گرفت يا نه، بايد بگوييم خير. بلكه بايد بر قدر متقين اكتفا كرد و آن تقليد ابتدائي است نه استمراري .