ماده 46- ثبت اسناد، اختياري است مگر در موارد ذيل:

  1. كلية عقود و معاملات راجع به عين يا منافع املاكي كه قبلاً در دفتر املاك، ثبت شده است.
  2. كليه معاملات راجع به حقوقي كه قبلاً در دفتر املاك، ثبت شده است.

ماده 47- در نقاطي كه اداره ثبت اسناد و املاك و دفاتر اسناد رسمي‌موجود بوده و وزارت عدليه مقتضي بداند، ثبت اسناد ذيل اجباري است:

  1. كلية عقود و معاملات راجعه به عين يا منافع اموال غيرمنقوله كه در دفتر املاك ثبت نشده.
  2. صلحنامه و هبه نامه و شركت نامه.

ماده 48- سندي كه مطابق مواد فوق بايد به ثبت برسد و به ثبت نرسيده، در هيچ يك ازادارات و محاكم پذيرفته نخواهد شد.

ماده 49- وظايف مسئولين دفاتر، از قرار ذيل است:

  1. ثبت كردن اسناد مطابق مقررات قانون.
  2. دادن سواد مصدق از اسناد ثبت شده به اشخاصي كه مطابق مقررات حق گرفتن سواد دارند.
  3. تصديق صحت امضاء.
  4. قبول و حفظ اسنادي كه امانت مي‌گذارند.

ماده 50- هرگاه مسئول دفتر در هويت متعاملين يا طرفي كه تعهد مي‌كند، ترديد داشته باشد بايد دو نفر از اشخاص معروف و معتمد، حضوراً هويت آنان را تصديق نموده و مسئول دفتر مراتب را در دفتر ثبت و به امضاي شهود رسانيده و‌اين نكته را در خود اسناد قيد نمايد.

ماده 51-  در مورد مادة فوق شاهدي كه يك طرف از اصحاب معامله را معرفي مي‌نمايد نمي‌تواند معرف طرف ديگر باشد.

ماده 52- وقتي كه مسئول دفتر نتواند به وسيلة شهود معروف و معتمد، هويت اشخاص را معين كند بايد از ثبت نمودن سند امتناع نمايد.

ماده 53- مسئول دفتر نمي‌تواند اسنادي را كه به منفعت خود يا كساني كه در تحت ولايت يا وصايت يا قيمومت او واقعند يا با او قرابت نسبي تا درجة چهارم يا سببي تا درجة سوم دارند و يا در خدمت او هستند ثبت نمايد.

ماده 54- در مواقعي كه مسئول دفتر به واسطة مرض و امثال آن از انجام وظيفه معذور است، عمل ثبت به عهدة مسئول دفتر ديگري كه در آن حوزه مأموريت دارد واگذار خواهد شد، در مورد ماده 53 اگر مسئول دفتر منحصر به فرد باشد، مشاراليه با حضور امين صلح و مدعي‌العموم محل يا نمايندة او سند را ثبت خواهد كرد.

ماده 55- مسئول دفتر بايد نمره و تاريخ ثبت را با تعيين دفتري كه سند در آن ثبت شده در روي هر سندي كه ثبت مي‌شود، قيد كرده و به امضاي خود ممضي و به مهر دائره ثبت برساند.

ماده 56- اسناد بايد حرف به حرف از اول تا آخر متن و حاشيه سجل و ظهر ثبت شود.

ماده 57- مسئول دفتر نبايد معاملات اشخاصي را كه مجنون يا غير رشيد يا به نحوي ديگر از انحاء قانوني ممنوع از تصرف هستند ثبت نمايد مگر‌اينكه معامله به وسيله قائم مقام قانوني اشخاص مزبور واقع شود.

ماده 58- شهود بايد موثق باشند. علاوه بر‌اين، ورقة هويت (سجل احوال)  خود را ارائه دهند.

ماده 59- شهادت اشخاص ذيل پذيرفته نخواهد شد:

  1. غيررشيد يا محجور.
  2. كور يا گنگ.
  3. اشخاص ذي‌نفع در معامله.
  4. خدمة مسئول دفتر.
  5. خدمة اصحاب معامله.

ماده 60- مسئول دفتر ثبت نبايد اسناد راجع به معاملاتي را كه مدلول آن مخالفت صريح با قوانين موضوعة مملكتي داشته باشد ثبت نمايد.

ماده 61- هرگاه طرفين معامله يا شهود، زبان فارسي را ندانند و مسئول دفتر نيز زبان آنها را نداند اظهارات آنها به وسيلة مترجم رسمي‌ترجمه خواهد شد.

ترتيب تعيين مترجمين رسمي‌و ميزان حقي كه براي ترجمه و تصديق ترجمه و سوادبرداري از نقشه و تصديق صحت سواد نقشه اخذ مي‌شود، به موجب نظامنامه از طرف وزارت عدليه معين خواهد شد.

ماده 62- تراشيدن و پاك كردن والحاق كردن به هر نحوي از انحاء در دفاتر ثبت اسناد و املاك ممنوع است كلية الحاقات و آنچه كه به جاي كلمات تراشيده و يا در محل پاك شده، نوشته مي‌شود از درجة اعتبار ساقط خواهد بود.

ماده6 3- طرفين معامله يا وكلاي آنها بايد ثبت سند را ملاحظه نموده و مطابقت آن ثبت با اصل سند به توسط مشاراليهم و مسئول دفتر ثبت تصديق گردد.

درمورد اسنادي كه فقط براي يك طرف‌ايجاد تعهد مي‌نمايد تصديق و امضاي طرف متعهد كافي خواهد بود.

ماده 64- در صورتي كه طرفين معامله و يا يكي از آن‌ها كور يا كر و گنگ بي‌سواد باشند، علاوه بر معرفين، هريك از اشخاص مزبوره بايد به معيت خود يك نفر از معتمدين خود را حاضر نمايد كه در موقع قرائت ثبت و امضاي آن حضر به هم رسانند مگر‌اين كه بين خود معرفين كسي باشد كه طرف اعتماد آنها است. معتمد مزبور در مورد اشخاص كر و گنگ بايد از جمله اشخاصي باشد كه بتواند به آنها به اشاره مطلب را بفهماند در مورد‌اين ماده، مراتب در سندي كه ثبت مي‌شود و در ستون ملاحظات دفتر بايد قيد گردد.

تبصره- ملغي طبق قانون مصوب 27/6/1322.

ماده 65-  امضاي ثبت سند پس از قرائت آن به توسط طرفين معامله يا وكلاي آنها دليل رضايت آنها خواهد بود.

ماده 66- در موقعي كه معامله راجع به اشخاص بي سواد است علاوه بر معرفين، حضور يك نفر مطلع با سواد نيز كه طرف اعتماد شخص بي‌سواد باشد، لازم است مگر در صورتي كه بين خود معرفين شخص با سوادي باشد كه طرف اعتماد شخص بي‌سواد است.

ماده 67- ثبت سند بايد براي شخص بي‌سواد، قرائت شده و‌اين قرائت و همچنين رضايت مشاراليه بايد در دفتر ثبت، قيد و از طرف معتمد امضاء گردد، معامله كنندة بي‌سواد نيز بايد علامت انگشت خود را ذيل ثبت سند بگذارد.

ماده 68- هرگاه سندي به واسطة تقصير يا غفلت مسئول دفتر از اعتبار افتاده باشد، مسئول مذكور بايد علاوه بر مجازات‌هاي مقرر از عهدة كلية خسارات وارده نيز برآيد.

ماده 69- هرگاه برطبق شرايط مقرر بين طرفين و با اطلاع مراجع ثبت، احد متعاملين معامله را فسخ و يا متعهدي تعهد خود را انجام دهد و طرف مقابل حاضر نبوده يا نشود، مراجع مزبور پس از ملاحظة قبض صندوق اداره ثبت حاكي از وديعه گذاردن مورد معامله، در صورتي كه عبارت از وجه نقد يا مال منقول ديگر باشد و پس از تأمين حقوق طرف مقابل، مراتب را در دفتر قيد و به طرف اخطار مي‌نمايد كه حق خود را اخذ و براي باطل نمودن ثبت، حاضر گردد.