148- تخصیص عام : تخصیص عام به وسیله مخصص ممکن است .

149- مخصص : دلیلی خاص که بعد از حکم عام می آید و بعضی از افراد عام را از حکم بیرون می برد مخصص می نامند.

150- رابطه دلیل خاص و مخصص ، عموم و خصوص مطلق می باشد و مخصص همیشه خاص است اما هر خاصی مخصص نمی باشد.

151- مخصص می تواند منطوق یا مفهوم باشد.

152- مفهوم موافقِ خاص می تواند مخصص منطوق عام باشد. مفهوم مخالف درصورتی که حجیت داشته باشد می تواند مخصص منطوق عام باشد .  

153- اقسام مخصص : مخصص متصل و مخصص منفصل.

154- مخصص متصل شامل : صفت و شرط و استثنای متصل و بدل بعض از کل و غایت .

155- مخصص منفصل شامل : منفصل لفظی و منفصل عقلی.

156- اجمال مخصص : گاهی مخصص از برخی جهات مجمل است و گاهی از تمام جهات که این اجمال می تواند در مفهوم یا مصداق باشد.

157- اجمال مخصص در صورتی به عام سرایت نمی کند و آنرا از اجمال خارج نمی کند که مخصص منفصل مفهومی باشد و تردید میان اقل و اکثر باشد.

158-  عمل کردن به عموم عام قبل از اطمینان از عدم وجود مخصص :

1- در مورد مخصص منفصل : درصورتی که علم اجمالی به وجود مخصص منفصل داشته باشیم ، اصالة العموم در مقابل این علم اجمالی حجیت خود را از دست می دهد بنابراین با وجود علم اجمالی به وجود مخصص منفصل دیگر نمی توان به عموم عام عمل نمود.

2- در مورد مخصص متصل : درصورت علم اجمالی یا وجود احتمال در همراه بودن مخصص متصل یا شرطی یا استثنایی همراه با عام ، اصالة العموم حجیت خود را از دست نمی دهد درنتیجه می توان به عمومات عام عمل نمود تا زمانیکه وجود مخصص متصل قطعی شود.

159- وجود یک مخصص پس از چند جمله عام :

1- در صورتیکه در تمام جملات موضوع جمله با اسم آمده باشد مانند آنکه گفته شود « همه ایرانیان دارای آزادی هستند همه ایرانیان دارای حق شرکت در انتخابات هستند همه ایرانیان می توانند کاندیدای ریاست جمهوری شوند الا ایرانیان غیر شیعه» در اینجا مخصص فقط به جمله آخر بر می گردد.

2- در صورتیکه موضوع در جمله اول با اسم و در جملات بعدی با ضمیر آمده باشد مانند آنکه گفته شود «همه ایرانیان می توانند کاندیدای ریاست جمهوری شوند همه ایشان می توانند به سمت قضاوت انتخاب شوند همه ایشان می توانند به سمت رهبری نایل شوند الا اقلیت های مذهبی» در اینجا مخصص به کلیه جملات عام سرایت می کند. 

160- تخصیص : محدود کردن قسمتی از عام است. تخصیص باید هم زمان یا پیش از فرا رسیدن زمان عمل به عام باشد

161-  نسخ : جلوگیری از امتداد زمانی عام است. نسخ پس از فرا رسیدن زمان عمل به عام می آید.

162- در صورت اختلاف در تخصیص یا نسخ بودن حکم خاص : به دلیل رواج تخصیص و ندرت نسخ در محیط شرع و قانون، احتمال تخصیص مقدم است و رجحان دارد+ طبق قاعده غلبه تخصیص مقدم است+ الجمع مهما امکن اولی من الطرح.