در صلاحيت دادگاه‌ها:

صلاحیت دادگاه عبارت است از توانایی و اختیار دادگاه در رسیدگی به دعوا .

اولین کاری که قاضی در رسیدگی به پرونده می‏کند این است که تشخیص دهد، دادگاه صالح برای رسیدگی می‏باشد يا نمي‌باشد.

صلاحيت دادگاهها به دو بخش قابل تقسيم است:

1. صلاحيت ذاتي
2. صلاحيت نسبي يا محلي

نكته: صلاحيت ذاتي از قواعد آمره محسوب مي‌شود.

نتايج حاصل از قواعد مربوط به صلاحيت ذاتي:

1- مرجعي كه دعوا در آن مطرح شده، چنانچه فاقد صلاحيت ذاتي در رسيدگي باشد مكلف است حتي بدون ايراد ذينفع، از رسيدگي به آن دعوا امتناع نموده و قرار عدم صلاحيت صادر نمايد.

چنانچه حكم يا قرار فرجام خواسته از دادگاهي صادر شده باشد كه صلاحيت رسيدگي به موضوع را نداشته مرجع رسيدگي كننده رأي صادره را نقض مي‌نمايد ولو در مرحله بدوي نسبت به آن ايراد نشده باشد. اين تكليف در مرحلة تجديدنظر نيز پيش بيني شده است.

2- با توجه به اينكه توجه به عدم صلاحيت ذاتي از وظايف دادگاه است اگر دادگاه بدوي باشد با قرار عدم صلاحيت و اگر تجديدنظر و ديوان عالي كشور باشد با فسخ و نقض رأي صادره از مرجع فاقد صلاحيت ذاتي، عندالاقتضا پرونده را به مرجع صالح ارسال مي‌نمايند.

3- اصحاب دعوا نمي‌توانند با توافق صريح و ضمني دعوا را به قضاوت مرجعي واگذار نمايند كه صلاحيت ذاتي نداشته باشد و چنين توافقي باطل و بلا اثر است.

در صورتی که دعوا با تراضي طرفين ابتدائاً در مرحلة تجدید نظر مطرح گردد دادگاه تجدید نظر قرار عدم صلاحیت صادر می‏کند. عکس قضیه هم صادق است به اين معنا كه اگر طرفین تراضي نمایند که دادگاه بدوی به دعوای مطروحه در مرحلۀ تجدید نظر هم رسیدگی کند دادگاه بدوی صلاحیت رسیدگی را ندارد.