ماده 12- مال غيرمنقول آن است كه از محلي به محل ديگر نتوان نقل نمود اعم از اينكه استقرار آن ذاتي باشد يا به واسطه عمل انسان به نحوي كه نقل آن مستلزم خرابي يا نقص خود مال يا محل آن شود.

ماده 13- اراضي و ابنيه و آسيا و هرچه كه دربنا منصوب و عرفاً جزء بنا محسوب مي‌شود غيرمنقول است و همچنين است لوله‌‌ها كه براي جريان آب يا مقاصد ديگر در زمين يا بنا كشيده شده باشد.

ماده 14- آينه و پرده نقاشي و مجسمه و امثال آن‌ها در صورتي كه در بنا يا زمين به كاررفته باشد به‌طوري كه نقل آن موجب نقص يا خرابي خود آن يا محل آن بشود غيرمنقول است.

ماده 15- ثمَره و حاصل، مادام كه چيده يا درو نشده است غيرمنقول است اگر قسمتي از آن چيده يا درو شده باشدتنها آن‌ قسمت منقول است.

ماده 16- مطلق اشجار و شاخه‌هاي آن و نهال و قلمه مادام كه بريده يا كنده نشده است غيرمنقول است.

ماده 17- حيوانات و اشيايي كه مالك آن را براي عمل زراعت اختصاص داده باشداز قبيل گاو و گاوميش و ماشين و اسباب و ادوات زراعت و تخم و غيره و به طور كلي هر مال منقول كه براي استفاده از عمل زراعت لازم و مالك آن را به اين امر تخصيص داده باشد ازجهت صلاحيت محاكم و توقيف اموال جزء ملك محسوب و در حكم مال غيرمنقول است و همچنين است تلمبه و گاوو يا حيوان ديگري كه براي آبياري زراعت يا خانه و باغ اختصاص داده شده است.[1]

ماده 18- حق انتفاع از اشياي غير منقوله مثل حق عُمري و سُكني و همچنين حق ارتفاق نسبت به ملك غير از قبيل حق‌العبور و حق‌المجري و دعاوي راجعه به اموال غيرمنقوله ازقبيل تقاضاي خلع‌يد و امثال آن تابع اموال غيرمنقول است.

 

[1] - از قانون اجراي احكام مدني مصوب 1/8/1356: ماده 103 ـ توقيف مال غيرمنقول موجب توقيف منافع آن نمي‌گردد.