حجت‌الاسلام والمسلمین محسن ادیب بهروزی درباره فلسفه عزاداری حضرت سیدالشهدا (ع) اظهار کرد: در نظام الهی یک قوانین ثابتی داریم که اگر انسان از آن‌ها مطلع شود راحت‌تر می‌تواند در انجام دستورات دینی موفق باشد. آنچه در نظام الهی اجرا می‌شود ثابت است و به تعبیری می‌توانیم بگوییم نظام الهی با نظام بشری که در جهان امروز انسان برای خود تهیه کرده است کاملا متفاوت است. در برخی از موارد در بحث‌های دینی مفاهیمی مطرح می‌شود که براساس نظام بشری پیش می‌رود نه براساس نظام الهی و بعضا در مواردی انسان‌ها دچار خطا و انحراف و تحریف می‌شوند. یکی از این بحث‌ها بحث عزاداری است. عزاداری به خصوص برای اهل بیت (ع) یکی از شعائری است که جزء دستورات و برنامه ثابت خداوند برای بشر است.

وی ادامه داد:خداوند از طریق رسول اکرم (ص) و سایر پیامبران مواردی را برای انسان‌ها نقل می‌کند که رعایت آن‌ها باعث از بین رفتن معضلات و مشکلاتی در زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها می‌شود،‌گفت: در روایات اسلامی وارد شده که؛« إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ وَ یُحِبُّ کُلَّ عَبْدٍ شَکُور ؛ بی شک خداوند هر دل محزون و هر بنده شکزار را دوست دارد .» (الکافی جلد 2 صفحه 99  باب الشکر). منظور از این حزن، حزن ممدوح و مثبت است که محصول نگرانی از عواقب امور و ترس از کوتاهی از انجام وظایف و شفقت و دلسوزی براحوال و گرفتاری‌ها و مشکلات مردم و مانند آن است؛ نه حزن مذموم که ثمره غصه خوردن بر گرفتاری دنیوی و یا از دست دادن منافع مادی و مانند آن است. غمگین بودن در نظام الهی یعنی دغدغه دین و زندگی آینده را داشتن. در نظام بشری انسان با ایجاد خوشی‌های ظاهری در صدد این است که از غم‌ها رها شود و به عواملی بعضا همچون مواد مخدر و خوشی‌های کاذب و....  روی می‌آورد. اما در نظام الهی غمگین بودن به این معنی نیست که انسان غم زندگی را داشته باشد بلکه باید با راهکارهایی که خداوند ارائه داده است این غم را از بین ببرد. یکی از راه‌هایی که انسان را به تفکر و حزن موثر می‌کشاند عزاداری برای اهل بیت(ع) و به خصوص امام حسین (ع) است. خداوند این راهکار را برای نظام بشری قرار داده است که به سمت حقیقت مطلق حرکت کند. (إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ کُلَّ قَلْبٍ حَزِینٍ) یعنی انسان با شنیدن یکسری از مسائل و مصائب در قلب‌اش احساس نگرانی کند و به دنبال راهکاری باشد که به سمت واقعیت حرکت ‌کند.

این عضو مدیر گروه تاریخ اسلام حوزه‌های علمیه خواهران یادآور شد: خداوند برای رهایی از حزن و مشکلات راهکارهایی ارائه می‌دهد و آن این است که نسبت به آنچه که به عنوان آسیب و صدمه در نظام الهی مطرح می‌شود بصیرت داشته باشد و امام زمان خود را بشناسد. انسان با حضور در این عزاداری‌ها می‌تواند با نظام الهی آشنا شده و اثری که در فرد ایجاد می‌کند آن اثر برای حل گرفتاری‌ها موثر باشد.( در این مطلب شاهد بحث ما عزاداری برای امام حسین (ع) است) نه فقط در رابطه با امام حسین (ع) بلکه در رابطه با هر امام معصومی ما می‌توانیم نسبت به این مقوله واکنش نشان بدهیم و حضور در مجالس ائمه باعث از بین رفتن اندوه می‌شود. گریستن در مجالس عزاداری آثاری دارد که از جمله آن از بین رفتن گرفتاری‌ها است. به این معنی که انسان خود را می‌شناسد و دیگر دغدغه مشکلات و گرفتاری‌های روزمره را کمتر دارد و حاضر نیست برای به دست آوردن زندگی به هر چیزی روی بیاورد و خوشی‌های کاذب در زندگی‌اش ایجاد کند.

او در ادامه با طرح این سوال که آیا آنچه که امروز در مجالس عزاداری رخ می‌دهد مصداق این امر است یا خیر؟ گفت: در مجالس عزاداری باید سخنرانان و مداحان به بیان شخصیت امام معصوم بپردازند و در کنار معرفی امام به بیان ویژگی‌های انسانی نیز بپردازند؛اینکه انسان‌ها چگونه می‌توانند از آسیب‌هایی که در جامعه امروز وجود دارند دور شوند. اشک ریختن در این گونه مجالس اثری که روی شخصیت انسان‌ها دارد وصف ناشدنی است و باعث این می‌شود که انسان به تفکر فرو برود. در این حالت است که انسان از گرفتاری‌های روزمره رها می‌شود و با خود به صورت مطلوب و شفاف روبرو می‌شود. این گونه است که دیگر برخی از مشکلات به وجود نمی‌آید و به خودی خود حل می‌شود. خداوند با قرار دادن این گونه مجالس و تأکید ائمه (ع) بر آن درصدد است که انسان از خوشی‌های کاذب فاصله بگیرد. در مجالس عزاداری باید صحبت از شخصیت امام(ع) شود. همیشه انسان‌هایی که امام‌شان را بیشتر می‌شناسند نسبت به آسیب‌ها و صدمه‌ها در امان‌ بیشتری قرار دارند و در قدم بعدی انسان باید در مجلس عزاداری گریستن و غمگساری را فقط برای امام و شناخت از او داشته باشد.

ادیب بهروزی در ادامه با تأکید بر این مطلب که خوشی واقعی زمانی برای انسان محقق می‌شود که مشکلات او به صورت کامل و از درون حل شود، خاطرنشان کرد: اگر سخنرانان ما در سخنرانی‌های خود انسان‌ها را به این مقدار از ادراک بشری برسانند که هدف از خلقت،‌آفرینش و حضور در این مجالس چیست؟ آن زمان است که مشکلات از ریشه حل و خوشی واقعی میسر می‌شود. یکی از علت‌هایی که ما به عنوان سخنران و یا نویسنده نمی‌توانیم آن گونه که باید و شاید تأثیرگذار باشیم این است که در بیان مفاهیم و اطلاعاتی که داریم از فرمول و شاخص و تعریف الهی استفاده نمی‌کنیم بلکه اندیشه‌ها و سخنان خود را مطرح می‌کنیم. برخی از سخنرانان ادراک ناقص و بعضا نادرستی از شخصیت امام حسین (ع) ارائه می‌دهند و همین امر باعث می‌شود که آن تأثیرگذاری لازم را نداشته باشیم. یکی دیگر از موضوعاتی که جوانان در مواردی کم به پای منبرها می‌آیند این است که می‌بینند فرد با آنچه که می‌گوید فاصله دارد. در حالی که شاخص حرف و عمل باید یکی باشد چرا که شنونده این واقعیت را متوجه می‌شود.

وی در ادامه خطاب به سخنرانان و مداحان مجالس عزاداری گفت: اگر در بیان مصیبت امام حسین (ع) یک وقت فقط به دنبال گریاندن باشیم راه به جایی نمی‌بریم و این به نوعی آسیب محسوب می‌شود. ما باید به دنبال این باشیم که واقعیت را بدون تحریف و ادراک شخصی بیان کنیم. وظیفه ما بیان کردن اصل حقیقت است. اگر مخاطب اصل حقیقت را شنید و آن زمان اشک‌اش جاری شد این مجلس به آنچه که می‌خواهد رسیده است. متأسفانه می‌بینیم در برخی از عزاداری‌ها تحریفاتی صورت می‌گیرد و برخی از مداحان تلاش می‌کنند شنونده به هر شکلی که ممکن است ضجه بزند و در مواردی این موضوع به قیمت تحریف و جعل دروغ صورت می‌گیرد. البته امروز این موضوع کمتر شده است و در گذشته بیشتر شاهد آن بودیم.

این کارشناس و خطیب مسائل دینی ادامه داد: گریستن زمانی می‌تواند تأثیرگذار باشد که شاهد از بین رفتن آثار گناهان باشیم. وقتی در زندگی شخصی اطرافیان به ما نگاه می‌کنند و هیچ تغییری در ما نمی‌بینند این‌ها معلول سه نکته است. اول اینکه سخنران و مداح تلاش می‌کند به من بگوید که در روایات چه اتفاقی افتاده اما نتوانسته است شخصیت امام را به مخاطب بشناسد و نکته دوم این است که امام را به مقدار ادارک افراد معرفی نکرده است و منابعی که از آن حادثه و واقعه را استخراج کرده است بدون کم و کاست مطرح نشده. اگر این موارد رعایت شود و مخاطب امام را بشناسد آن زمان است که طبق روایات اسلامی یک قطره اشک برای امام حسین(ع) باعث از بین رفتن گناهان می‌شود. دلیل‌اش آن است که انسان این شناخت را به دست آورده است. اگر مداح و سخنران ما سعی کند تأثیر کلام خود را هم در زندگی شخصی‌اش و هم در زندگی اطرافیانش بالا ببرد دیگر شاهد این نیستیم که در رسانه‌ها خبری بشنویم که مداح و یا سخنران اسرائیلی را داریم. این یعنی افرادی بدون توجه به حقایق الهی به این دستگاه ورود پیدا کرده‌اند و بدون اینکه مخاطب را بشناسند فقط به هر قیمتی می‌خواهند فرد را به گریستن بیاندازند و لذا اشعار ضد نظام الهی بیان می‌کنند. می‌بینیم برخی از افراد در عزاداری‌هایشان مصداق غنای حرام را انجام می‌دهند. عزاداری برای رفع آثار گناه است نه اینکه گناهی به گناهان دیگر اضافه کنیم. اگر عزاداری‌های اصیل احیا شود و از آن‌ها مراقبت کنیم مخاطبان ما راحت‌تر می‌توانند مفاهیم الهی را درک کنند. عزاداری اصیل این نشانه را دارد که در آن گناهی رخ نمی‌دهد حتی آزار رساندن به همسایه‌ها که در برخی موارد شاهد این موضوع هستیم.

وی ادامه داد: قبل از معرفی امام و شخصیت ایشان باید به مسائل جانبی هم بپردازیم. ببینیم آیا کیفیت صوت و صدای ما آزار و اذیتی را برای دیگران ایجاد نمی‌کند چرا که این خود یک گناه است. مجددا تأکید می‌کنم در گام اول عزاداری باید مراقبت این باشیم که آثار گناهان از بین برود نه اینکه وارد گناه دیگری بشویم. در مجموع می‌توانیم بگوییم عزاداری آدابی دارد که خیلی باید به آن بپردازیم و رعایت کنیم. اگر قرار است در مجلس عزاداری سیدالشهدا (ع) حضور پیدا کنیم ابتدا باید آثار و پیامدهای گناهان را درنظر داشته باشیم. نباید در آن مجلس به غیبت و تهمت و ... بپردازیم چرا که این گونه آثار عزاداری ما از بین می‌رود.